Umumiy kimyodan masalalar echish metodlari

Tayyor formula bo’yicha masalalar yechish

Masalalarni tayyor formula bo’yicha yechish bir qancha matematik usullarni mexanik holda qo’llanishga olib keladi. Bu usuldan fizika o’qituvchilari, bir qancha qonunlarni yakunlashtirishdan kelib chiqqan tushunchalarga asoslangan masalalarni hisoblashda ishlatiladi.

Kimyo kursida tayyor formulalarni murakkab hisoblashlarga ishlatishning zarurligi kam uchirashadi. Shunga qaramastan bir qansha mualiflar masalani yechish da tayyor formuladan, masalan eritmalarning konusntratsiyasiga bog’liq bo’lgan hisoblashlarni foydalanishni tavsiya etadi.
Misol tariqasida gaz va bug’larning molekulaliq miqdori bo’yicha tenglamalardan hisoblab chiqarish.
M=M1*d
yoki bir gazning zichligini formulaning yordami bilan boshqacha hisoblab chiqarish.
_{d }  
 ₁

Avagadro qonuni asosida urganiladigan gazsimon moddaning malekulyar miqdorin aniqlash uchun uning zichligini boshqa bir moddaning molekulyar massasini bilish bilan topish kerak. Zichlik deganimiz bir xil holatdagi va bir hil massadagi ikki gazning hajmlarining o’z-aro qatnashini ko’rsatadi. Misoli 1 l uglerod oksidining normal holatdagi massasi 1,250 g, 1 l vodorodning massasi

0,089 g ga teng. Shunda CO₂ vodorod buyicha zichligi:
_{d } 1,250
^н 0,089
 14
teng. Bunda

CO₂ molekulyar massasin formula bo’yicha topish kerak
  2 * d_н
bunda 2

vodorodning molekulyar massasin ko’rsatadi. Uglerod okisining vodorod bo’yicha zichligini formulaga ko’yish bilan uglerod okisining molekulyar massasi aniqlanadi.

  2 *14  28

Xohlagan gazning zichligini boshqa bir gaz bo’yicha aniqlashga bo’ladi. Ko’pchilik vaqtda gazni havo bo’yicha zichligini foydalaniladi. Bundan 1 litrning massasi va gramm-molekula hajmina asoslanib (1,29*22,4 l) havoning o’rtacha molekulyar massasi 29 ga teng deb qabul qilingan.

Misol. Uglekisliy gazning zichligini vodorod, kislorod va azot bo’yicha ularning molekulyar massalariga asoslanib aniqlang.
Vodorod bo’yicha CO₂ ning zichligi:

CO

d 



44



2 ₂₂

H
 2
2

Kislorod bo’yicha

2
d  ^{ CO}  ⁴⁴

O
 32
2

 1,38

Azot bo’yicha

^CO
d  ² 

N

2
⁴⁴  1,57
28

Maktab kimyo kursida masalalarning yangi tiplari o’rganiladi:

1. 
   moddaning oddiy formulalarin aniqlash
   
2. 
   gazsimon moddalarning molekulyar massasin zichligi bo’yicha topish, va moddalarning zichligin kimyoviy formulasi bo’yicha aniqlash.
   
3. 
   Moddadagi elementlarning protsentlik va massa miqdoidan va uning gaz holatdagi zichligidan foydalanib haqiqiy formulasini topish
   
4. 
   Gazning massasi bo’yicha hajmin topish
   
5. 
   O’z-aro ta’sir etuvchi moddalarning massasi bo’yicha gazlarning hajmin hisoblab chiqarish
   
6. 
   Gazlarning berilgan massa miqdorin olish uchun zarurli bo’lgan gazning hajmin hisoblab chiqarish
   

7.