Umurtqa pogʻonasi suyaklari

Dumgʻaza suyagi (os sacrum) 5 ta oʻzaro birikkan dumgʻaza umurtqalari (vertebrae 

sacrales) dan iborat. Ushbu yaxlit suyak tananing butun ogʻirligini oʻziga oladi va bu 

massani chanoq suyaklariga uzatadi. Dumgʻaza suyagi uchburchak shaklga ega. Unda 

keng va qalin, yuqoriga yoʻnalgan dumgʻaza asosi (basis ossis sacri) hamda pastga va 

oldinga qaragan dumgʻaza uchi (apex ossis sacri) farqlanadi. Oldingi chanoq yuzasi 

(facies pelvina) botiq, orqa dorsal yuzasi (facies dorsalis)  qabariq boʻladi. Dumgʻaza 

suyagi asosida boʻgʻim oʻsiqlari boʻlib, ular 5-bel umurtqasining pastki boʻgʻim oʻsigʻi 

bilan  birikadilar.  Dumgʻaza  suyagining  5-bel  umurtqasi  bilan  birlashish  joyi  turtib 

chiqqan boʻlib, boʻrtma yoki burun (promontorium) ni hosil qiladi. 

Dumgʻazaning  chanoq  yuzasida  gorizontal  yoʻnalishda  oʻtuvchi  4  ta  koʻndalang 

chiziqlar  (lineae  transversae)  boʻlib,  ular  dumgʻaza  umurtqalari  tanasining  birlashib 

ketganining izidir. Ushbu chiziqlarning chap va oʻng oxirlarida dumgʻazaning chanoq 

teshiklari (foramina sacralia pelvina) ochiladi. 

Dumgʻazaning dorsal yuzasida sezilarli ajralib turuvchi 5 ta boʻylama qirra bor. Toq 

oʻrta qirra (crista sacralis mediana) umurtqalar oʻtkir oʻsiqlarining qoʻshilib ketishidan 

paydo  boʻlgan.  Uning  ikki  yonida  juft  oraliq  dumgʻaza  qirrasi  (crista  sacralis 

intemedia)  boʻlib,  ular  dumgʻaza  umurtqalari  boʻgʻim  oʻsiqlaridan  qolgan  izdir.  Bu 

oraliq qirralar bilan birgalikda dorsal yuzada yana dorsal dumgʻaza teshiklari (foramina 

sacralia  dorsalia)  bor.  Ushbu  teshikalardan  lateral  tomonda  dumgʻazaning  har  ikki 

yonida  lateral  dumgʻaza  qirrasi  (crista  sacralis  lateralis)  boʻlib,  u  dumgʻaza 

umurtqalarining  koʻndalang  va  qovurgʻa  oʻsiqlarining  qoʻshilib  ketishidan  hosil 

boʻlgan.  Dorsal  dumgʻaza  teshiklaridan  lateral  tomonda  yana  ikki  chetda 

---

Umurtqa pogʻonasi suyaklari. 

 

MEDIATOR JAMOASI 

11 

 

dumgʻazaning  lateral  qismi  (pars  lateralis)  boʻlib,  unda  quloqsimon  boʻgʻim  yuzasi 

(facies  auricularis)  joylashgan.  Bu  boʻgʻim  yuzasi  orqali  dumgʻaza  chanoqning 

yonbosh suyagi (os ilii) bilan birikadi. Shu boʻgʻim yuzasi va lateral qirralar orasida 

dumgʻaza  gʻadir-budurligi  (tuberositas  sacralis)  bor.  Unga  boylamlar  va  muskullar 

kelib  birikadi.  Dumgʻaza  suyagi  ichida,  uning  asosidan  toki  uchiga  qadar  dumgʻaza 

---

Umurtqa pogʻonasi suyaklari. 

 

MEDIATOR JAMOASI 

12 

 

kanali (canalis sacralis) oʻtgan, bu kanal dumgʻaza umurtqalarining umurtqa teshiklari 

(foramen  vertebrae)  qoʻshilib  ketganidan  hosil  boʻlgan.  Kanalning  pastki  oxiri 

dumgʻaza  chiqish  teshigi  (hiatus  sacralis)  bilan  tugaydi.  Bu  chiqish  teshigining  har 

ikkala tomonida dumgʻaza shoxlari (cornu sacralis) boʻlib, ular boʻgʻim oʻsiqlarining 

rudimentidir.