Un ishlab chiqarish texnologiyasi. Reja

Rasm.3Navli un ishlab chiqarish jarayonlarining shaklanishi
Un ishlab chiqarishda asosiy maydalo vchi mashina sifat ida valli dastgoxlar 
ishlatiladi. Valli dastgoxlar keyingi texnologik uskunalar va transport vositalarini ishlash 
rejimini belgilab boradi. Qo’shimcha maydalash vazifasini vimol, entoleytor, detasher kabi 
yordamchi uskunalar bajaradi. 
Dast labki aralashmani elaklarda bir xil tarkibli frakst iya larga ajratish jarayoni 
elash deb ataladi. Texnologik jarayonda elash, maydalash jarayonining davomi 

---

83 
hisoblanadi. Dastlabki aralashmani elakda elash davomida ikki xil 
mahsulot - qoldiq (elak teshiklaridan o’tmay qolgan zarrachalar) xosil bo’ladi. 
Frakstiyalarga ajratilgan yordamchilar uch guruxga bo’linadi: yirik, 
o’rta va mayda. Dunstlar esa qattiq va yumshoq xiliga ajratiladi. Dunst
- bu mayda yormacha bilan un orasida turadigan o’rta frakstiyadir. Eng 
mayda frakstiya un deb ataladi. 
Hozirgi vaqtda maydalangan mahsulotlarni yirikligi bo’yicha saralash 
uchun shkaf tipidagi ZRSh-M va RZ-BRB rassevlari qo’llanilmoqda. 
Oraliq mahsulotlar rassevlarda saralanib, yirikligi bo’yicha bir xil, lekin
sifat i buyicha xar xil tarkibga ega bo’lgan zarrachalarni hosil qiladi, 
chunki uning tarkibida toza endosperm, qobiqli endosperm va qobiq 
zarralari bo’ladi. Agar bunday zarralardan iborat aralashma yana valli 
dastgoxlarda maydalansa, qobiqlarning o’tib ketishi natijasida mahsulotning 
sifati keskin pasayadi, ayniqsa, oliy navli unning chiqish miqdori kamayadi. 
Hozirgi vaqtda oraliq mahsulotlarni asilligi bo’yicha saralash uchun 
ZMS va A1- BSO tipidagi sitoveyka uskunali qo’llaniladi. bilan baholanadi. 
U n t o r t i s h n i n g t e x n o l o g i k s x e m a l a r i o d d i y v a m u r a k k a b 
ko’rinishida bo’ladi. Oddiy un tortishda bug’doy va javdari donlaridan
jaydari un olinadi. Murakkab un tortishda bir navli, ikki navli va uch 
navli unlar olinadi. Navli unlarning chiqish miqdori bazis (me’yoriy) 
ko’rsatkichlar bilan belgilab qo’yilgan. 
Un-do nini ma ydalash orqali o linad igan qimmat li oziq ovqat 
mahsuloti hisoblanadi. 
Unning sifat i st andart t alablar iga javo b berishini aniqlash
uchun laboratoriyada ishlab chiqarilayotgan xar bir un navining o’rta 
namunasi tekshiruvdan o’tkaziladi. Ular quyidagi sifat ko ’ r s a t k ic h la r i
a n iq la n a d i: r a ng i, hid i, t a’ mi, g’ i j i r l a s h is h, zararkunandalar 
bilan zararlanganligi, metallo magnit aralashmalar miqdori, yirikligi, 
namligi, qo’llanish darajasi, klekovina miqdori va sifat i, shu ningdek
non pishir ish yo ’li bilan no nboplik xo ssalari aniqlanadi.
Un tortish bo’limidan ishlab chiqarilgan unlarning sifat me’yorlari 
quyidagicha : namligi 14,5%; kuldorlik o/n-0,55%,1/n-0,75%,2/n-1,25%, 
kleykovina o/n-28%,1/n- 30%,2/n-25%, mineral aralashmalarga yo’l 
qo’yilmaydi.