Universiteti tabiiy fanlar kafedrasi

Mavzu : XAVFSIZLIK SOHASIDAGI QONUNChILIK
Bobning maqasadlari
Bu bobni o‘rgangandan so‘ng siz quyidagilarni bilib olasiz:
•Salomatlik va xavfsizlik qonunchiligining tarixini tushuntirib byera olish
•1970- yilda qabul qilingan mehnat va salomatlikni muhofaza qilish haqidagi qonunni tushunish
•OSHA standartlarining kelib chiqishini aniqlash
•Mehnat va salomatlikni muhofaza qilish haqidagi qonunning ma’lum talablarini bilish
Меҳнат ва саломатликни муҳофаза қилиш қонуни
1970-yilga qadar 90 milliondan ortiq Amyerikaliklar ishlasa ham ularni salomatligi va ish joyidagi xavfsizlikni tashkil etish uchun hech qanday shart-sharoitlar ishlab chiqilmagan edi. 1970-yilda kongress yillik ko‘rsatkichlarni ko‘rib chiqdi:
• Ishchilarning halok bo‘lishi bilan bog‘liq 14 000 dan ortiq ularning mehnati bilan bog‘liq baxtsiz hodisalar.
• Deyarli 2,2 million ishchi nogiron bo‘lib qolgan.
• Ishni tashkil etish bilan bog‘liq bo‘lgan sharoitlar natijasida ishchilarning 10 karradan ortiq ish kuni yo‘qotilgan.
• Tahmin qilingan yangi kasbiy kasallik holatlari 300 000 ni tashkil etgan
Mehnat va salomatlikni muhofaza qilish qonuni 1970-yilda kongresc tomonidan qabul qilingan bo‘lib u qonunga ko‘ra mehnat resurslarini saqlab qolish va mehnat sharoitini sog‘lomlashtirish va xavfsizligini ta’minlash erkak va ayollarning har qanday ishlarini imkon qadar yaxshilashni kafolatlaydi (Qo‘shma Shtatlar mehnat vazirligi 1995-yil). Mehnat gigienasi va muhofazasi boshqarmasi tomonidan qonunga muvofiq mehnat vazirligida quyidagilar tuzildi:
• Salomatlik va xavfsizlikni amalga oshiruvchi mavjud dasturlarni
takomillashtirish yoki yangilarini tuzish ish joyidagi halokatlarni kamaytirish va ish sharoitini yaxshilash uchun ish byeruvchilarni rag‘batlantirish.
• Salomatlik va mehnatni muhofaza qilish tadqiqotlarini ko‘zda tutish va buning natijasida salomatlik va me hnat muhofazasi bilan bog‘liq bo‘lgan ishlarni innovasion usullarini rivojlantirish• Salomatlik va mehnat muhofazasining yaxshi sharoitlarini yuzaga keltirish uchun ish byeruvchi va ish boshqaruvchilarning alohida lekin bir biriga bog‘langan majburiyat va huquqlarini o‘rnating (Amyerika dollari 1991). Ishlab chiqarish jarohatlari va ishlab chiqarish kasalliklarini nazorat qilish uchun ma’lumot va qaydlar tizimini tashkil qiling.
• Mehnat va salomatlikni muhofaza qilish xodimlarining soni va sifatini oshirish uchun ta’lim dasturini ishlab chiqing.
• Salomatlik va mehnat muhofazasining majburiy standartlarini ishlab chiqing va ularni hayotga samarali tadbiq eting
• Mehnat va salomatlikni muhofaza qilish bo‘yicha davlat dasturlarini rivojlantirilishi rag‘batlantirilishi va ularni tahlil qilinishi, baholanishini ko‘rib chiqing (OSHATI, 1994-yil 1 bob).
Qonunning muayyan talablari
Ish byeruvchilar uchun mas’ul standartlarini, ularning muassasalari uchun qo‘llaniladigan bilish. Nazorat OSHA amalga qachon, taxmin ish byeruvchi qonun haqida biladi qildi, va uni bajarish uchun harakat qildi. Har qanday buzilishini tuzatish yuridik harakatlar orqali, odatda, jarima iborat boshqariladi. Xodimlari, shuningdek, o‘z xatti-harakatlari va ularning xatti qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan barcha qoidalar va qoidalarga rioya qilish kyerak. Xodimning roziligi bilan ta’minlash uchun ish byeruvchining javobgarligi. Hollarda jinoiy niyat jalb etish uchun, OSHA javobgarlikka tortish uchun o‘zbekiston respublikasi adliya Vazirligi uchun fayl murojaat qilishi mumkin.