Vzu: Tabiiy ipak va kimyoviy kompleks iplarni eshish uchun qo’llaniladidan usullar va mashinalar

Vakuum- bug` apparatida bug`lash

Germetik, zich qilib yopilgan kameradan yoki qozondan havo so`rib tortib olinadi, vakuum hosil qilinadi va keyin qozon bug` bilan to`ldiriladi, bug` o`ramning ich-ichigacha kirib boradi, bu esa bir me`yorda bug`lanishga imkoniyat yaratadi.

Eng sodda vakuum – bug`lash apparatining sxemasi 44-rasmda ko`rsatilgan. Bunday apparatda bug`lash eshilishni mustahkamlashda eng ratsional, mukammal usul hisoblanadi. Bunday usulda, o`ramning qanchalik qalin bo`lishga qaramay o`ramning istagan qatlamida joylashgan, o`ralgan ipning eshilish fiksatsiyasining, qayd etilishining bir me`yorida bo`lishi ta`minlanadi.

44-rasm. Vakuum bug`lash apparatining sxemasi:1-bug`lanish qozoni; 2-elektrodvigatel; 3-nasos; 4-kameradan havoni tortib olish uchun yasalgan truba; 5-manometr; 6-bug` yuboradigan truba; 7-bug` paydo qiladigan bug`lagich; 8-kondensatni chiqarib yuboradigan truba.

Bug`lash uchun kondensatsiya haroratidan yuqori temperaturali bug` ishlatiladi. Shuning uchun o`ramlarga tekkanda bug` kondensatsiyasi bo`lmaydi va o`ram sirtida suvli plenka hosil bo`lmaydi. Suvli plenkaning bo`lmasligi va ip qatlamlari oralig`ida havoning bo`lmasligi bug`ning o`ramning qatlamlari orasigigacha tezroq kirib borishiga va shuning bilan birga iplarni bir tekisda bug`lanishiga imkon yaratadi.

Vakuum – bug`lash apparatlari o`zining konstruktsiyasiga va harakat printsiplariga ko`ra ajralib, farqlanib turadi. Zamonaviy vakuum–bug`lash apparatlari topshirilgan rejimni programmali boshqarish uskunalari, asboblari bilan jihozlangan bunday apparatlarda iplarni 6·10⁵ Pa bosimi ostida bug`lash mumkin, bu yesa buramlarni mustahkamlashni tezlashtiradi.
VAFK-2 vakuum–bug`lash apparatining sxemasi 45-rasmda ko`rsatilgan.

45-rasm. VAFK-2 vakuum –bug`lash apparatining sxemasi:

To`yingan bug`, 60-80⁰C haroratda, 4·10⁵ Pa bosim ostida 1 orqali bug`lash kamerasiga 15, undan bug`latgichga yuboriladi. Havo yejektori 14 yordamida bug`latgich kamerasida vakuum hosil qilinadi, bu – fiksatsiya jarayonida saqlanib turadi. Kondenser 12 kameradagi bug` muhiti holatining berilgan parametrlarini saqlab turish uchun belgilangan. Apparatda suv havo aralashmasining va suvning sirkulyatsiyasi, markazdan qochirma nasos 8 vositasida amalga oshiriladi. Bug`ning harorati, temperaturasi issiqlik tartiblagich 3 yordamida rostlanib turiladi. Suv havo aralashmasi yejektordan 14 truba 10 bo`ylab suv yig`iladigan bakchaga 2 yuboriladi, u yerda suvni trubadan 9 nasos yordamida yejektorga va truba 10 bo`ylab kondenserga yuborish uchun uni 20⁰S temperaturagacha sovutiladi. Suv bakchadan 2 truba 7 bo`ylab kondenserga 12 yuboriladi.
Bug`lash kamerasidan chiqqan kondensat chiqindisi trubadan 13 chiqariladi, kondenserdan chiqqan truba 11 orqali tushiriladi, bug`latgichdan chiqqan suv truba 6 orqali, kondensant yesa truba 5 orqali chiqarib tashlanadi.
Bug`lash kamerasi dastlab, taxminan ikkilamchi bug` bilan 90<sup>0</sup>C temperaturada, keyin aravachalarga ip to`pchalari yuklanadi kerakli, vakuum hosil qilinadi va yuboriladi. Jarayon tamom bo`lgach, birlamchi, dastlabki bug` to`xtatiladi, havo klapani ochiladi, sirkulyatsion, aylanadigan nasos to`xtatiladi va aravachadagi yuklar tushiriladi.
VAFK-3 apparati sintetik pishitilgan iplarning va teksturlangan iplarning eshilishini bosim ostida fiksatsiya qilish uchun mo`ljallangan.
Ayrim vakuum bug` apparatlarining qiyosiy tasnifi 14-jadvalda ko`rsatilgan.
14-jadval
Apparatlarning qiyosiy tasnifi

Elementlar tasnifi	VAFK-2	VAFK-3	Firmalar apparatlari
			«Platt-Bross»	«J.Lagard»
Qozondagi bug`ning harorati, ^0C	60-80	100-160	40-150	40-160
Apparatga yuklangan o`ramning iplarning umumiy massasi, kg	144	150	182	140
Bitta o`ramadagi ipning massasi, g	160 gacha	1500 gacha	60-280	-
Qozondagi bug`ning ishchi bosimi, Pa	47·10^5gacha	5,9·10^5gacha	2·10^5dan kam yemas	4,5·10^5gacha
Parni siyraklash, Pa	-	1,7·10^5	8,8·10^4	8,8·10^4

So`nggi yillarda frantsuz (Fratsiya) firmasiga tegishli «J.Lagard» apparati ko`p qo`llana boshladi, bu apparat katta hajmli pryajalarning kam kirishimli tarkibiy qismi sifatida ishlatiladigan har xil eshilishli iplarni qayd qilib turadigan trikotaj yoki polotnoni qayd yetib turadigan asbobning uskunalar chiqaradi.

Texnologik rejimni boshqarish optik programmalash asbobi yordamida amalga oshiriladi, bu asbob vakuum nasosining ishlash vaqtini va vakuum darajasini belgilab beradi, ventilyatorning ishga tushishi haqida signal beradi, belgilangan haroratda siklni sovutishni ta`minlaydi va ishlov berish tugagandan keyin vakuumni tugatadi.
40-160<sup>0</sup>C diapazondagi haroratni va chuqur vakuumdan 4,9-10<sup>5</sup> Pa bo`lgan bosimni o`ziyozar asbob qayd yetadi, asbob maxsus diskka ish kamerasidagi haroratga va bosimga mos keladigan yegri chiziqlarni chizadi.
«J. Lagard» firmasi bug` qozonining hajmi 200 dan 720 gacha bo`lgan turli tip o`lchamli apparatlar ishlab chiqaradi.