1. Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari

4-variant
1. Modelni matematik tahlil qilish. Bu bosqichning maqsadi modelning umumiy 
xossalarini aniqlashdan iborat. Matematik modelni qurish. Bu bosqich iqtisodiy muammoni 
formallashtirish, uni tayinli matematik boѓlanishlar va munosabatlar 
(funktsiyalar, tenglamalar, tengsizliklar va h.k.) Sonli echish. Bu bosqich masalani sonli echish uchun algoritmlarni ishlab 
chiqish, EHMlarda dasturlar tuzish va bevosita hisoblashlar o’tkazishni o’z ichiga 
oladi. 


2. . Tasodifiy miqdorlar va ularning turlari
Ehtimollar nazariyasining muhim tushunchalaridan biri tasodifiy miqdor tushunchasidir.
Ta’rif. Tajriba natijasida u yoki bu qiymatni qabul qilishi oldindan ma’lum bo’lmagan miqdor tasodifiy miqdor deyiladi. Tasodifiy miqdorlar lotin alifbosining bosh harflari  (yoki grek alifbosining kichik harflari (ksi), (eta), (dzeta),…) bilan, qabul qiladigan qiymatlari esa kichik harflar bilan belgilanadi.
Amaliyotda asosan 2 xildagi tasodifiy miqdorlar bilan ish ko’riladi:Dikret va uzluksiz.

3. Y ning X ga va X ning Y ga nisbatan regressiya tenglamasi deyiladi.

f(x) va funksiyalar- regressiya funksiyalari, ularning grafiklari esa regressiya chizig‘i deyiladi.
Korrelyatsion nazariyasining asosiy masalalaridan biri korrelyatsion bog‘lanish shaklini aniqlash, ya’ni uning regressiya funksiyasi kо‘rinishini (chiziqli, kvadratik, kо‘rsatkichli va hokozo) topishdan iborat. Regressiya funksiyalari kо‘p hollarda chiziqli bо‘ladi. Ikkinchi masala korrelyatsion bog‘lanishning zichligi (kuchi)ni aniqlash.

4. Vaqtli qatorlarni tekislash usullari. 

Dinamika tendentsiyasini aniqlashning eng sodda usuli qator darajalari 
davrini uzaytirish usulidir. Bu usulda ketma-ket joylashgan qator darajalari teng 
sonda olib qo’shiladi, natijada uzunroq davrlarga tegishli darajalardan tuzilgan yangi 
ixchamlashgan qator hosil bo’ladi. 
O’rtacha sirg’aluvchi usul - bu qator darajalarini birin-ketin mahlum tartibda 
surish yo’li bilan hisoblangan o’rtacha darajadir. O’rtacha sirg’aluvchi usulda qator 
ko’rsatkichlaridan doimo teng sonda olib, ulardan oddiy arifmetik o’rtacha hisoblash 
yo’li bilan aniqlanadi. Ularni toq yoki juft sonda olinadigan qator ko’rsatkichlari 
asosida hisobalash mumkin.