1-mavzu: Fanning nazariy mashǵulotlari mazmuni



Download 52,5 Kb.
bet2/5
Sana08.08.2021
Hajmi52,5 Kb.
#141827
1   2   3   4   5
Bog'liq
МАЪРУЗА

Yirik shaharlar, sanoat markazlarida, havo ko`pincha gaz, chang, zararli mikroorganizmlar bilan ifloslanadigan joylarda meva daraxtlarining o`rni juda katta. O`rmonda 1 m3 havo tarkibida 490 ta bakteriya bo`lsa, katta shaharlar havosining 1 m3 da 36000 ta bakteriya bo`ladi. Bir gektar bog`dagi daraxtlar yozda kuniga 8 kg karbonat angidrid gazi yutadi, buncha gazni esa 200 kishi nafas olganda chiqaradi. Bitta katta daraxt kuniga 2 kg ga yaqin kislorod ajratadi. Tosh yo`llar yoqasidagi daraxtlar o`tkinchi avtomashinalar chiqarish trubasidan ajraladigan karbonat angidrid gazining 30 % gacha qismini yutadi.1

Katta shaharlar havosining 100 m2 maydonida har oyda 1 kg/ga ifloslangan moddalar yeg`iladi, meva bog`lari barpo qilingan joylarda esa 300 g ga yaqin ifloslangan moddalar to`planadi. Shaharlarda bir gektar erdagi meva daraxtlari kuniga o`rtacha 150 kg yoki yiliga 54 t/ga yaqin havodagi changni fil`trlaydi. Yozda yashil o`simliklar eqilgan joylardagi harorat shaharning ko`qalamzorlashtirilmagan joylar bilan taqqoclanganda 6-100S past, havo namligi esa (transpiratsiya tufayli) 30-40 % yuqori bo`ladi. Daraxtlarning bargi tutunni ushlab qoladi, bu bilan joyning havosini sog`lomlashtiradi. Daraxt va butalar shaharda shovqinni kamaytiradi, ya`ni 26 % ga kamaytiradi.

Ko`pgina meva o`simliklari havoga fitontsidlar (uchuvchi kimyoviy moddalar) ajratib chiqaradi, bular kasallik qo`zg`atuvchi mikroorganizmlarga halokatli ta`sir etadi.

Barglarning yashil rangi, ularning turli- tuman rangda bo`lishi, gullar, mevalar va xushbo`y hid ham nerv sistemasiga tinchlantiruvchi vosita tariqasida ta`sir etadi, kayfiyatni yaxshilaydi, odamning ish qobiliyatini oshiradi. Yashil o`simliklar havo ionizatsiyasiga va ul`trabinafsha nurlarning ko`payishiga yaxshi ta`sir etadi, bu esa odamning sog`ligi uchun foydalidir.

Mevachilikning estetik ahamiyati ham kam emas. Ko`pgina daraxtlar (Pisard olxo`risi, Nedzvetskiy olmasi, anor, shaftoli va boshqalar) parklarga, bul`varlarga, bino devorlari yoniga manzarali o`simlik sifatida eqilsa, bahorda, gullash davrida, mevalari g`arq pishgan paytda juda bir ajoyib manzara hosil qiladi. Shunday qilib bog`lar havoni tozalaydi, ya`ni aholi yashaydigan punktlar havosini sog`lomlashtiradi, odam eng yaxshi dam oladigan joy hisoblanadi. Ular odamlar kayfiyatini, hayot faoliyatini yaxshilaydi, tabiatga muhabbat uyg`otadi. Shuning uchun ham xalqda “bog`dorchilik -qishloq xo`jalik poeziyasidir” deb bejiz aytilmagan. Umuman, mevachilik daromadli soha. Rayonlashtirilgan meva ekinlari navlari va turlari joyning tuproq-iqlim sharoitlariga to`g`ri tanlanib joylashtirilsa, tuproqqa ishlov berish va o`simlikni parvarishi bilan bog`liq barcha agrotexnika ishlari o`z vaqtida va sifatli bajarilsa mevachilik o`simlikshunoslikning yuqori rentabelli, iqtisodiy ko`rsatkichlari yuksak tarmog`iga aylanadi

Respublikamizda meva va rezavor mevalar etishtirish xajmi ortib bormoqda, lekin jon boshiga mevalarni istemol qilishning yillik xajmi atigi -70 kgni tashkil qilmoqda. Kelajakda mevalarni jon boshiga yillik istemoli Respublika Sog`liqni saqlash akademiyasi talabiga binoan- 81 kgni tashkil etishi lozim.

Bog`dorchilik maxsulotlarining oziqaviylik qiymati asosan ushbu meva va rezavor mevalarga insonlarning istemol talabiga bog`liq. 1kg meva, rezavor meva va uzum mevasi 440-450 kaloriya quvvatga ega bo`lib, bu insonlarni kunlik me`yorini 15%ni tashkil etadi. Ushbu mevalar vitaminlar, mineral va organiq moddalarga boy bo`lib inson organizmi tomonidan yaxshi o`zlashtiriladi.

Meva va rezavor meva o`simliklarining xosili respublikamiz axolisi istemol qiladigan eng asosiy oziq-ovqat maxsuloti xisoblanadi. Mevalarning istemol qilinadigan qismida 60 dan ortiq mineral birikmalar, shunindek uglevodlardan fruktoza, glyukoza, saxaroza, vitaminlar va organiq kislotalar mavjud.

Ko`pchilik mevalarning istemol qilinadigan qismlarida 0,4-0,9% mineral moddalar, shunindek kaliy, natriy, kal`tsiy, magniy, temir, marganets, fosfor, yod, bor va boshqa zarur moddalar mavjud. Ushbu moddalar inson organizmidagi kislotalar me`yorlarini saqlashda va modda almashinuvida muxim o`rin egallaydi.


Download 52,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish