1-topshiriq immunologiya. Biotexnologiya



Download 439,63 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/2
Sana31.12.2021
Hajmi439,63 Kb.
#259269
  1   2
Bog'liq
1-topshiriq immunologiya



1-TOPSHIRIQ Immunologiya.Biotexnologiya. 

1. Bakteriyalarning spora hosil qilish davrida hujayrada qanday o’zgarishlar ro’y 

beradi? 

2) Prospora nima? 

3) Hujayraning sporadan o’sib chiqish jarayoni qanday? 

4) Bakteriyalar qanday harkatlanadi? 

5). Bakteriyalarning harkatlanish organiga qarab necha guruhga bo’lnadi? 

6) Qaysi bakteriyalar tez qaysilari sekin harkatlanadi? 

Javoblar 

1.  Bakteriyalarning  Bacillus,  Clostridium,  Desulfotomaculum  avlodlariga  kiruvchilari,  ayrim  kokklar, 

spirillalar endosporalar hosil qiladi. Sporalarning 26 shakli yumaloq yoki ellipsimon bo’ladi. Ular tashqi 

muhit sharoitiga chidamli bo’ladi. Sporalar nur sindiradi va shuning uchun mikroskop ostida kuzatilganda 

yaltirab  ko’rinadi.  Bakteriya  hujayrasi  odatda  bitta  spora  hosil  qiladi.  Ammo  Clostridium  ning  ba’zi 

turlarida  bir  va  undan  ko’p  sporalar  hosil  bo’lishi  aniqlangan.  Bakteriyaning  oziqa  muhitidan  kerakli 

moddalarni olishi qiyinlashsa yoki modda olmashinuvida ko’p mahsulotlar hosil bo’lsa, spora hosil qiladi. 

Demak,  spora  hosil  qilish  –  bakteriya  hujayrasi  uchun  noqulay  sharoitga  moslashishdir.  Spora  hosil 

bo’lishi sharoitga bog’liq. Sporalar, vegetativ hujayralar nobud bo’ladigan sharoitlarda ham tirik qoladi. 

Ular quritish va bir necha soat qaynatishga ham chidamli.  

Spora hosil bo’lish jarayonida, hujayrada dipikolin kislotasi (piridin 2,6  – dikarbon kislota) hosil bo’ladi. 

Dipikolin  kislotasi  sporaning  10-15%  ini  tashkil  qiladi.  U  sporaning  markaziy  qismida  hosil  bo’ladi. 

Dipikolin kislota Sa2+ ionlari bilan kompleks (Sa 

 DPK) hosil qiladi. Bu kompleksda magniy, marganets va 



kaliy  miqdorining  oshishi  sporani  noqulay  sharoit  va  issiqlikka  chidamliligini  oshiradi.  Spora  hosil 

bo’lishining  umumiy  sxemasi.  Spora  bakteriya  hujayrasining  teng  bo’linmasligi  va  tsitoplazma 

membranasining bo’rtib chiqishi va nukleoidning oz miqdordagi tsitoplazma bilan birga, hujayraning shu 

qismida to’planishidan hosil bo’ladi. 

2. Prospora ikki qavat tsitoplazma membranasi bilan qoplanadi. Bakteriya hujayrasi ichida yangi hujayra 

–  prospora  hosil  bo’ladi.  Bu ikki  qavat  orasi  peptidoglikandan  tuzilgan  –  korteks  bilan  to’ladi.  So’ngra, 

uning  usti  bir  necha  spora  qavati  (pardasi)  bilan  o’raladi  va  spora  yetiladi.  Spora  qavati  maxsus 

sintezlangan  oqsil,  lipid  va  glikopeptidlardan  hosil  bo’ladi.  Elektron  mikroskop  yordamida  tadqiq 

qilinganda yana bir qavat – ekzosporum qavati borligi aniqlandi va u har xil shaklli moddalardan tashkil 

topadi.  Hosil  bo’lgan  sporaning  diametri  hujayra  diametriga  teng  yoki  sal  kattaroq  ham  bo’ladi.  Ba’zi 

bakteriyalarda spora hujayraning bir uchida hosil bo’ladi, hujayra kengayib, baraban tayoqchasi shaklini 

oladi.  Ba’zi  batsillalarda  esa  spora  hujayra  markazida  hosil  bo’lib,  sal  kengayadi  va  hujayra  dugsimon 

shaklga  kiradi,  bunday  holat  ko’pgina  Clostridium  avlodiga  kiruvchi  bakteriyalarda  uchraydi.  Bakteriya 

hujayrasida  hosil  bo’lgan spora  ko’pincha  kattalashmaydi,  hujayra  ham  avvalgi  holatini  o’zgartirmaydi. 

Bu tipdagi spora hosil qilish batsillus avlodi vakillarida uchraydi. Yetilgan spora vegetativ hujayra devori 

parchalanganidan so’ng tashqariga chiqadi 

3. Sporaning o’sishi. Bakteriya sporasi yaxshi sharoitga tushsa, u sekin asta bakterial hujayraga aylanadi. 

Spora suvni shimadi va bo’kadi. Qobig’i bosim ostida yirtiladi va sporaning o’sish trubkasi hosil bo’ladi. 




Keyinchalik  ozod  bo’lgan  bakteriyaning  uzayishi  va  o’sha  uzaygan  hujayraning  bo’linishi  kuzatiladi. 

Bakteriya  hujayrasi  10,  100,  1000  yillar  davomida  tinch  holatda  tirik  saqlanishi  mumkin.  Ba’zi  bir 

mikroorganizmlarda  temperatura,  kislota,  kislorod  va  boshqa  moddalarning  yetishmasligidan  ularning 

hujayralarida  tsistalar  paydo  bo’ldi.  Bular  spora  emas.  Masalan,  azotobakter  shunday  tsistalar  hosil 

qiladi. Ular temperatura va quritishga chidamli bo’ladi. SHu xil tashqi sharoitdan o’zini muhofaza qilish, 

tsianobakteriyalarda  akinetlar,  miksobakteriyalarda  miksosporalar,  aktinomitsetlarda  esa  endosporalar 

hosil qilish bilan boradi. 

4.  Bakteriyalar  ikki  xil  harakatlanadi.  Sirpanib  harakatlanuvchi  bakteriyalarning  (mikrobakteriyalar, 

oltingugurt bakteriyalari) tulqinsimon qisqarishi natijasida hujayra shakli davriy o’zgarib turadi, natijada 

bakteriyaning  ma‘lum  harakati  sodir  bo’ladi..  Suzib  harakatlanish  xivchinlari  bilan  amalga  oshadi. 

Masalan,  spirillalar  va  kokkilarning  ba‘zilari.  Ko’pgina  prokariotlarning  ustki  qavatida  hujayralarni 

harkatlanuvchi tuzilmalar bor. 

5. Ko’pgina prokariotlarning ustki qavatida hujayralarni harkatlanuvchi tuzilmalar bor. Bular xivchinlardir. 

Ular  bir  qator  tayoqchasimon  bakteriyalarda,  ba‘zi  bir  kokklarda,  spirillalarda,  vibrionlarda  va 

ipsimonbakteriyalarda  topiladi.  Xivchinlarning  soni  1tadan  100  tagacha  bo’ladi.  Xivchinlarning  qalinligi 

0,01  mkm  atrofida  uzunligi  20  mkm  gacha  yetadi.  Xivchinlarni  yorug‗lik  mikroskopi  kursata  olmaydi, 

Shuning  uchun  ular  elektiron  yoki  qarong‗i  maydonli  mikroskopda  kuriladi.  Xivchinlarni  yopug‗lik 

mikroskopda  ko‗zatish  uchun  maxsus  murakkab  bo’yash  metodlaridan  foydalaniladi,  bunda  xivchin 

qalinligi  kattalashadi.Ularning  bir  necha  bo‗yaash  usullari  bor.  Bunda  har  xil  ishlov  beruvchi 

moddalaridan  foydalaniladi,  ular  xivchinning  ustki  qismida  cho‗kadi  va  shu  sababli  diametri  oshadi va 

xivchinlar ko’rinadi. Ba‘zi tayoqchasimon bakteriyalar — Proteus vulgaris, Slostridium tetani kabilarda 50 

- 100 gacha xivchin bo‗ladi.. Xivchinlarning eni 10 — 20 nm, o‗zunligi 3 — 15 mkm. Xivchinlar uzunligi 

kulturaning  tabiati,  oziqa  muhtini  yoki  tashqi  muhit  ta‘siriga  qarab  har  xil  bo’ladi.. Xivchinlar  kimyoviy 

jihatidan  oqsil  modda  —(  flagellindan)  flagellindan  tuzilgan.  Xivchin  bakteriya  hayotida  katta  rol 

o’ynaydi. 

Bakteriyalar xivchinlarining soni va joylashishiga qarab қуйидаги гуруҳларга булинади; 




Download 439,63 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish