5-mavzu. Global tarmoq. Internet. Internetdagi xizmatlar.
Reja:
1.
Global tarmoqda avtomobil sohasidagi yangiliklar.
2.
Milly qidiruv tizimi. Milliy qidiruv tizimidagi yangiliklar.
3.
Sohaga mos web sayt yaratish.
4.
Veb sahifalarda matn va grafikani taqdim etish.
5.
Veb dizayn. Xostingni amalga oshirish.
6.
Internet tarmog’ining tezkorligi
Tayanch so’z va iboralar:
World Wide Web, Internet, FTP server, ARPANET,
HTTP, Google, WebMoney Tranfer,
Global
tarmoqlar, ma’lumki, yirik shaharlar, mamla-kat, qit’alami
qamrab
oladi. Lokal tarmoqlar esa birmun-cha kichik maydonni o'z ichiga oladi. Ular 10,
100, 1000 metr chamasi radiusda 1000 nafarga yetar-yetmas mijozlarga xizmat
qilishga mo'ljallanadi. Bunday hajm LKT 10 Mbayt/s va undan ortiq tezlanishda
ishlash imkonini beradi. Odatda, LKT ishchistansiyalar (IS)
va maxsus
kompyuterlami (fayl, print serverlari va boshqalar) o'zaro kabel bilan bog'lashdan
iborat. Ular, o'z navba-tida, tarmoq adapterlari (tarmoq kartalari) yordamida
maxsus platalar orqali kompyuteming sistemali platalarini kengaytiradi.
Alohida tugunlami tarmoqda ulash usullari tarmoq topologiyasi deyiladi. Odatda,
uchta topologiya qo'llaniladi:
1.
Umumiy shina. Bu holda lokal tarmoqdagi barcha kompyuterlar bitta aloqa
chizig'iga parallel bog'lanadi. Bunday shinalami
boshqarish ham alohida, ham
markazlashgan bo'lishi mumkin. Markazlashgan boshqaruvda tarmoqqa maxsus
kompyuter-hakam ulanadi, uning va zifasi tarmoqda axborotni uzatishni
boshqarishdir. Alohida boshqaruvda hamma kompyuterlar
bir xil maqomga ega,
ular mustaqil ma’lumot lami uzatish kanalini boshqaradi.
2.
Halqa. Bu holatda barcha kompyuterlar yopiq halqasimon, ketma-ket
bog'lanadi. Bunda xabar birin-ketin kompyuterdan kompyuterga uzatiladi. Xabami
uzatgan kompyuter yana o'sha xabarni
qayta qabul qilmaguncha, jarayon davom
etaveradi.
3.
Yulduzcha. Yulduzcha topologiyaga ega tarmoqlar markaziy tu-gunga
(kommutator yoki konsentratorga) ega. Mazkur markaziy
tugunga qolgan barcha
kompyuterlar ulanadi. Dastlab uzatilgan xabar ana shu qurilmaga kelib tushadi,
so'ng boshqa kompyuterlarga uzatiladi.
Bog'lash uchun qo'llaniladigan kabellar uzatish muhiti deb yuritiladi. Masalan:
- koaksial kabellar (coaxial cable), ular televizion antennaga juda o'xshash;
- juftli o'ram (tvisted pair) telefon simini eslatadi;
- optik tolali kabel (fider-optic cable).
Eng ishonchli va tez, shu bilan birga juda
qimmat kabel turi.
Tarmoqda kompyuterlami ulash uchun qalin (INTERNET yo'g'on simi - global
tarmoqlar uchun) yoki ingichka koaksial simlar (ETHERNET
- lokal tarmoqlar
uchun), o'ralgan juftlik (toking ring - vitaya para) va optik tola (dastlab shishadan,
hozir esa plastik tola) simlari ishlatilishi mumkin.
Lokal tarmoqlarning qo'llanish sohasi juda keng. Bunga ofis ish-larini
avtomatlashtirish, korxona boshqaruv sistemalari, loyihalarni
avtomatlashtirish
texnologik jarayonlari va robototexnika kompleksla-ri, bank va axborot
sistemalari, elektron pochtsistemalarini boshqarish kiradi.