9-labaratoriya mashg’uloti: Qiyoqdoshlar oilasi Loladoshlar oilasi
HILOLDOShLAR OILASI- CYPERACEAE.
Morfologik ta'rifi.
Bu oila 95 ta turkum 3500 turni o‘z ichiga oladi. Ular er
sharinig hamma qismida keng tarqalgan, ko‘p yillik ba'zan, bir yillik o‘t
o‘simliklardir. Poyasi ko‘pincha
uch qirrali, bo‘g‘imsiz, ba'zan tsilindrsimon. Bargi
tilchasiz, yopiq qinli,uch tomonga qarab o‘sgan bo‘lib, ko‘pincha
poyasining ost
tomonida joylashadi. Plastinkasi qattiq,
ensiz lentasimon, chetlari g‘adur-budur.
Gullari ikki yoki bir jinsli. Bir uyli ba'zan ikki uyli o‘simlik. To‘pguli boshchasimon,
boshoqsimon, supurgisimon, soyabonsimon va boshqa xilda bo‘lishi mumkin.
Gullari gulqo‘rg‘onsiz, ba'zan tukcha va qiltiqlari bo‘ladi. Changchilari asosan 3ta,
ba'zan 6 tagacha bo‘lishi mumkin.Urug‘chisi bitta, 2-3 ta mevabar-gli.Tugunchasi
ustki. Ba'zi turkumlarida tugunchasi tangachabarglar bilan o‘ralib
xaltachalarga
aylanadi. Mevasi uch qirrali yoki dumaloq yong‘oqcha.
Ahamiyati.
Oila vakillarining ayrim turlari manzarali va em – xashak o‘simligi
sifatida foydalaniladi.
ISh TARTIBI VA TOPShIRIQLAR.
1.Gerbariylardan foydalanib, hiloldoshlar oilasining
morfologik belgilarini
o‘rganing, turkumlariin aniqlagich yordamida aniqlang.
2.Oilaning keng tarqalgan vakillaridan birining morfologik jihatdan tahlil
qiling. Bunda bargning poyada joylashishiga, poyaning uch qirraliligiga, to‘pguliga,
changchi va urug‘chilar soniga e'tibor bering. Ularni rasmlarini chizing. Gul
formulasini tuzing. P6-10A3G(2-3)
3. Oila vakillaridan quyida keltirilgan o‘simliklarning lotincha va o‘zbekcha
nomlarini yozib oling.Scirpus-Qiyoq, Cyperus- Salomalik, Carex- rang, Cladium-
kladium, qilich o‘t,Bolboschoenus- Suv hilol.
LOLADOShLAR OILASI-LILIACEAE.
Morfologik ta'rifi.
Oila
vakillari ildiz poyali,piyoz boshli o‘simliklar
hisoblanadi. Barglari oddiy, butun qirrali, gulqo‘rg‘oni gultojtsimon. Gultojibarglari
ikki qavat o‘rnashgan. Changchilari oltita, urug‘chisi bitta, uchta mevabargchasining
qo‘shilib o‘sishidan hosil bo‘lgan. Tugunchasi ustki. Mevasi ko‘sak yoki rezavor.
Ahamiyati.Oila vakillarining ko‘pchiligining gullari chiroyli va xushbo‘y hidga ega
bo‘lganligi uchun manzarali o‘simlik sifatida ko‘plab ekib o‘strilmoqda.
ISh TARTIBI VA TOPShIRIQLAR.
Gerbariylardan foydalanib, loladoshlar oilasining
morfologik belgilari bilan
tanishing, turkumlarini aniqlagich yordamida aniqlang. Lola o‘simligini morfologik
jihatdan tahlil qiling. Uning piyoz boshiga, poya va bargning tuzilishiga.
gulqo‘rg‘oniga, changchi va urug‘chilarigatugunchaning gul o‘rnida joylanishiga va
mevasiga e'tibor bering, ularning rasmlarini chizing. Gul formulasini tuzing. P3+3
A 3+3 G (3) Oilaning quyidagi vakillarining lotincha va o‘zbekcha
nomlarini
yozing.Tulipa
greigii-greyg
lolasi.
T.
ferganica-
Farg‘ona lolasi, T.
uzbekistanicao‘zbekiston lolasi, Lilium-liliya, Gagea-boychechak.
Eremurus-
shirach. Colchicum-savrinjon.