Asab tizimini tekshirish usullari

XII juft BMN (n. hupoglossus) - til osti nervi. 
Bu nerv til muskullarini, tilni oldinga va pastga yuqoriga va orqaga 
harakatlantiruvchi muskullarni innervatsiya qiladi .
Tekshirish usullari:
Bemordan tilni osiltirish so'raladi, normada til o'rta chiziqda joylashgan bo'lishi 
lozim.
Zararlanish simptomlari: periferik falajlikda tilni osiltirganda (ogizdan tashqari ga 
chiqarganda) zararlangan tomonga ogishi (deviatsiya), bundan tashqari , o'sha 
tomondagi tilning yarmida atrofiya, fastsikulyatsiya kuzatilishi mumkin. Nutqning 
aniqmasligi (apartriya), buzilishini (dizatriya) kuzatiladi.
Til osti nervining markaziy falajida atrofiya va fastsikulyatsiyasi kuzatilmaydi. Til 
patologik o'choqning qarama-qarshi tomoniga og’ishi kuzatiladi.
 Bosh miyaning aralash nervlari.
V juft BMN (n. trigeminus) -uch shoxli nerv. 
Sezuvchi tolalari yuz terisini, boshning sochli qismini peshona tepa sohasini, ko'z 
olmasini burun bo'shligi, ogiz bo'shligi va tilning oldingi 2\3 qismi shilliq 
qavatlarini, tishlarni bosh chanogi yuz qismining suyak usti pardasi oldingi va o'rta 
miya chuqurchalaridagi miya qattiq pardasini innervatsiya qiladi . Bundan tashqari
uch shoxli nerv tolalari chaynov, ko'z va mimika mushaklari proprioretseptorlariga 
ham boradi. 

---

Harakatlantiruvchi qism.. Chaynov, medial va laterial qanotsimon yonoq 
mushaklarini, jag til osti mushaklarini, ikki qorinli mushakning oldingi 
qorinchasini va nogora pardani taranglashtiruvchi mushakni innervatsiya qiladi .
2. Harakatlantiruvchi qismni tekshirish usullari. Xarakatlantiruvchi qism faoliyatini 
tekshirish mushaklarni ko'zdan kechirishdan boshlanadi. Atrofiya yoki 
gipertrofiya, fibrillyar va fastsikulyar mushak qisqarishlari borligiga e'tibor 
beriladi. Paypaslaganda esa mushaklar konfiguratsiyasini, ularning tarangligini 
aniqlash mumkin. Bemordan ogzini ochish va yopish, bir necha chaynov 
xarakatlarini bajarish so'raladi. Tekshiruvni qo'llarini chaynov muskullariga qo'yib, 
ularning taranglik darajasi aniqlaydi. Normada pastki jagning osilib qolishi yoki bir 
tarafga ogishi (deviatsiya) kuzatilmaydi, mushaklar ikkala tomonda hambir xil 
taranglikda bo'ladi.
Pastki jag refleksi: Bunda bemorning yarim ochilgan ogziga engagi bo'ylab, 
yuqoridan pastga qarab oldin bir tomonlama keyin ikkinchi tomonlam nevrologik 
bolgacha bilan uriladi. Undan tashqari tekshiriluvchining engagiga tekshiruvchi 
distall falangasi bo'ylab urib ko'rsa bo'ladi. Bu ta'sirlanishga javoban chaynov 
muskullari qisqaradi va pastki jag yuqoriga ko'tariladi.