Book · April 020 citations reads 10,203 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

 
 
 
Olingan natijalar jadval tarzida berildi 
10-jadval 
Mahsulotlar 
nomi 

, % 
β, % 

, % 
gr 
% 
gr 
% 
gr 
% 
Kontsentrat 
Oraliq mahsulot
Chiqindi 
Jami: 
 
Bu erda:

- mahsulotning chiqishi, % 
β - kimmatbaxo komponentning miqdori, % 

- kimmatbaxo komponentning mahsulotlarga 
ajralishi, % 

Nazorat savollar 
1 .Vintli separatorlarda boyitish deb nimaga aytiladi? 
2 .Vintli separatorlarda qanday minerallar boyitiladi?
3. Vintli separatorlarga qanday parametrlar ta’sir qiladi? 
4. Vintli separatorlarning tuzilishi va ishlash printsipi qanday?
5. Vintli separatorlarda qanaqa mahsulotlar ajratiladi? 
 
10 - LABARATORIYA ISHI
 
Foydali qazilmalarni flotatsiya usulida boyitish
 
Ishdan maqsad:
Flotatsion reagentlarni tayyorlashni, ularni
qo‘shish tartibini, flotatsiya o‘tkazish qoidalarini o‘rganish. 

---

38 
Ishni bajarish uchun qisqacha nazariy ma’lumotlar. 
Flotatsiya–mineral zarrachalar yuzasining fizik–kimyoviy 
xossalaridagi farqqa qarab boyitish usuli bo‘lib, mineral zarrachalar 
yuzasining suv bilan ќar xil ќo‘llanish qobiliyatiga asoslanadi. 
Suvli muќitda mayin tuyulgan ќolda mavjud bo‘lgan ayrim 
minerallar zarrachalarning yuzasi suv bilan ќo‘llanadi, bir xillari esa 
suv bilan ho‘llanmaydi, balki suvdagi ќavo pufakchalariga ilashib, 
yuzaga qalqib chiqadi. 
Shu bilan bir vaqtda boshqa minerallarning zarrachalari suv 
bilan ќo‘llanib unda cho‘kadi yoki muallaq ќolda joylashadi.
Flotatsiya turli xildagi foydali qazilmalarni boyitishda keng 
ko‘lamda ishlatiladi. Qazib olingan rangli metallar rudalarining 90 % 
dan ko‘prog‘i–kamyob, qora, nodir metallar rudalari va nometal 
rudalar shu usulda boyitiladi. Flotatsiya usulini qo‘llash kambag‘al 
rudalarni ќamda boshqa usullar bilan boyitilishi qiyin bo‘lgan 
rudalarni qayta ishlash imkoniyatini yaratadi. Masalan, flotatsiya 
usulini qo‘llab polimetal rudalardan qo‘rg‘oshinli, ruќli va misli 
boyitmalarni olish mumkin.
Ko‘pikli flotatsiya jarayonida 3 ta faza ishtirok etadi.
Qattiq (mineral), suyuq (suv), gazsimon (ќavo) 
Flotatsiya jarayonining mexanizmini tushunish uchun bu 
fazalar yuzalarining xossalarini va bu fazalar chegaralarida sodir 
bo‘ladigan ќodisalarni ko‘rib chiqamiz. 
Suyuq va qattiq jismlarning yuza qatlamlari bu jismlarning 
ichida bo‘lmaydigan bir qator fizik–kimyoviy xossalarga ega. 
Qattiq zarrachalarning yuzasi erkin energiyaning mavjudligi 
bilan xarakterlanadi. Qattiq jismlar yuza qatlamlarining atomlari 
(ionlari) suyuqlik molekulalarinikiga nisbatan ko‘proq tortishish 
kuchini sezadi. 
Erkin yuza energiyasining kattaligi minerallar yuzasining 
tabiatini va uning suv ќamda suvda erigan moddalar bilan 
ta’sirlashuv 
qobiliyatini 
xarakterlaydi. 
Bunday 
o‘zaro 
ta’sirlashuvlardan biri–minerallar yuzasining suv bilan ќo‘llanishidir. 
Mineral zarrachalar yuzasining suv bilan ќo‘llanish ќodisasi 
flotatsiya jarayonining fizik–kimyoviy omillaridan biri ќisoblanadi.

---

39 
Ќo‘llanish darajasiga faqat mineral erkin yuza energiyasining 
kattaligi emas, balki suv ion va molekulalarining o‘zaro ta’sirlashuv 
energiyasi ќam ta’sir qiladi.