Fakultetlararo jismoniy madaniyat va sport

 
Musobaqada ishtirok etadigan jamoalarning soniga qarab musobaqa necha 
turdan iborat ekanligini va musobaqa qancha kun davom etishini aniqlash 
jadvali. 
Jamoalar 
soni 
Turlar va kunlar soni 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
2 
Q 
 
 
 
 
 
 
3-4 
 
Q 
 
 
 
 
 
5-8 
 
 
Q 
 
 
 
 
9-16 
 
 
 
Q 
 
 
 
17-32 
 
 
 
 
Q 
 
 
33-64 
 
 
 
 
 
Q 
 
65-128 
 
 
 
 
 
 
Q 
Yuqoridagi jadvaldan shuni xulosa qilsa bo’ladi, misol uchun 4 ta jamoa 
ishtirokidagi uchrashuvlar quyidagidek bo’ladi. 
I tur II tur 
1 
1 
2 
3 
3 
3 
4 

---

 
7 ta jamoa ishtirok etganida
I tur II tur III tur 
1 
1 
2 
4 
3 
4 
4 
7 
5 
5 
6 
7 
7 

---

 
Bir mag’lubiyatdan keyin chiqib ketish usuli bilan musobaqa o’tkazilganda, 
uchrashuvlar soni qatnashayotgan jamoalar sonidan bitta kam bo’ladi. 
Birinchi turda hamma jamoalar musobaqada qatnashmagan holatlarda 
ikkinchi turda jamoalarning sonini 2
n
darajasiga keltirish maqsadida jadvalning 
o’rtasidagi jamoalar birinchi turdan, chetdagi (yuqoridagi va pastdagi) jamoalar esa 
ikkinchi turdan musobaqalarga qatnasha boshlaydilar. 
Birinchi turda qatnashmaydigan jamoalarning soni juft bo’lganda yuqoridan 
va pastdan babbarobar sondagi jamoalar birinchi tur o’yinlaridan ozod qilinadi. 
Agar birinchi turda qatnashmaydigan jamoalar soni toq bo’lsa, birinchi tur 
o’yinlaridan jadvalning pastidan yuqoriga nisbatan bitta jamoa ortiq ozod qilinadi. 
Buni quyidagi formula yordamida aniqlash mumkin: 
(a - 2
n
) ∙ 2 q x 
a – musobaqaga kelgan jamoalar soni; 
2
n
– jamoalarning soniga yaqin ikkining eninchi darajasi; 
2 – birinchi turda ishtirok etadigan jamoalarni juftlashtiruvchi son; 
x – birinchi turda ishtirok etadigan jamoalar soni. 
Misol uchun, 12 ta jamoa va 13 ta jamoa musobaqaga ishtirok etadigan 
holatlarni ko’rib chiqaylik: 
(a - 2
n
) ∙ 2 q x; 
(12 - 2
3
) ∙ 2 q (12-8) ∙ 2 q 4 ∙ 2 q 8; 
ya’ni birinchi turda 8 ta jamoa (3-, 4-, 5-, 6-, 7-, 8-, 9-, 10-, jamoalar) ishtirok 
etar ekan, 4 ta jamoa (1-, 2-, 11-, 12-,) ikkinchi turdan ishtirok etadi (yuqorida 
keltirilgan 12 ta jamoa ishtirok etgan kalendarga qarang). 
O’n uchta jamoa o’ynaganda quyidagidek bo’ladi: 
(a - 2
n
) ∙ 2 q x; 

---

 
(13 - 2
3
) ∙ 2 q (13 - 8) ∙ 2 q 5 ∙ 2 q 10; 
ya’ni birinchi turda 10 jamoa (2-, 3-, 4-, 5-, 6-, 7-, 8-, 9-, 10-, 11-) ishtirok 
etar ekan, 3ta jamoa (1-, 12-, 13-) ikkinchi turdan musobaqada ishtirok etadi 
(yuqorida keltirilgan 13 ta jamoa uchun tuzilgan kalendarga qarang). 
Kuchli jamoalar I turning o’zida o’zaro uchrashib mag’lubiyatga uchrab, 
chiqib ketishlarining oldini olish uchun ularni jadvalga tarqatib chiqish mumkin. 
Ayrim vaqtlarda kuchli jamoalar musobaqalarga I turdan emas, balki keyingi 
turlardan, masalan chorak finaldan qo’yiladi. 
Ikki mag’lubiyatdan keyin chiqib ketish usuli qatnashayotgan jamoalarning 
soni ko’p bo’lmagan paytlarda qo’llaniladi. Bunda jamoa ikki marta mag’lubiyatga 
uchragandan so’ng musobaqalardan chiqib ketadi.
Izoh. Agar asosiy jadvaldagi jamoa (bu misolda 3-jamoa) qo’shimcha 
jadvaldagi bir marta yutqazgan jamoaga ya’ni 1-jamoaga, yutqazib qo’ysa, u holda 
g’olibni aniqlash uchun yana o’zaro bir marta o’ynashlari va bu uchrashuvda kim 
yutsa o’sha jamoa g’olib hisoblanadi.