Гуруҳ: 010-18 Бажарди: Qurbonov Sh. I


Криптография ОТ хавфсизлигининг асосий технологияларидан биридир



Download 30,44 Kb.
bet3/5
Sana24.02.2022
Hajmi30,44 Kb.
#213048
1   2   3   4   5
Bog'liq
010-18 Qurbonov Shoxboz Operatsion tizimlar

1.3. Криптография ОТ хавфсизлигининг асосий технологияларидан биридир.




Кўпгина ахборот хавфсизлиги хизматлари, масалан, тизимга кириши назорат, ресурсларга мурожаат чегаралаш, маълумотларни сақлаш хавфсизлигини таъминлаш ва қатор хавфсизлик хизматлари криптографик алгоритмлардан фойдаланишни назарда тутади.
Шифрлаш – бу шундай жараѐнки, унда очиқ текст (plaintext) маълумотлари, шифротекстга (cliphertext) шундай тарзда ўтказиладики:

  • уни фақат, ким учун тайинланган бўлса фақат у ўқий олади.

  • жўнатувчини ҳақиқийлигини текширилади (аутентификация).

  • Жўнатувчи ҳақиқатдан ҳам айни маълумотни жўнатганлиги кафолатланади.

Шифрлаш алгоритмларида албатта калит мавжуд бўлади. Шифрлашнинг махфий, симметрик, очиқ ва ассимметрик ва х.к. усуллари мавжуд. Шифрлашда турли математик функция ва алгоритмлардан фойдаланилади.


1.4. ОТ лар химоя механизмлари.



ОТ хавфсизлиги масалаларини ечиш, уларнинг архитектура хусусиятлари ва идентификация ва аутентификацияни муаллифлаштириш ва аудитни тўғри ташкил қилиш билан боғлиқдир.
ОТ ларнинг химояси асосий масалалари идентификация, аутентификация, фойдаланувчиларнинг ресурсларга мурожаат хуқуқларини чегаралаш, протоколлаштириш ва тизим аудити киради.
Идентификация ва аутентификация.

Тизимга кириш (мурожаат) кириш назорат муаммосини кўриб чиқамиз. Энг тарқалган назорат усули бу рўйхатга олиш процедурасидир. Одатда ҳар бир фойдаланувчи тизимда ўз ягона идентификаторига эгадир. Фойдаланувчи идентификаторлари, ихтиѐрий бошқа объектлар, файллар ва жараѐнлар идентификаторларига ўхшаш мақсадларда фойдаланилади. Идентификация қилиш, фойдаланувчи томонидан ўз идентификаторини хабар қилишдир. Фойдаланувчи ҳақиқатан ҳам хақиқий ва киритилган идентификатор уники эканлигини аниқлаш учун ахборот тизимларида аутентификация (autentication) процедураси кўзда тутилади. Бу сўз лотинчадан таржимаси ―хақиқийликни аниқлаш‖ни билдиради ва бу жараѐн мақсади тизимга мумкин бўлмган шахсларни киритмасликдир.


Одатда аутентификация қуйидаги бўлимларнинг бири ѐки бир нечтага асосланади:

  • фойдаланувчи бор нарса (калит ѐки магнит картаси);

  • фойдаланувчи биладиган нарса (пароль);

  • фойдаланувчи атрибутлари (бармоқ излари, имзо товуш).

Пароллар ва уларнинг камчилиги
Аутентификациянинг энг осон ѐнлашиши-фойдаланувчи паролини қўллашдир.
Фойдаланувчи ўзини ягона идентификатор ѐки номи ѐрдамида идентификация қилса, ундан парол сўралади. Агар фойдаланувчи берган парол тизимда сақланаяпган парол билан мос тушса, тизим фойдаланувчи
―легитимен‖ деб ҳисоблайди.
Компьютер тизимида объектларни химоя қилиш учун кўпинча, мураккаб химоя тизимлари бўлмаган холларда, пароллар ишлатилади.
Пароллар камчилиги, фойдаланувчи учун парол қулайлиги ва унинг ишончлилиги орасида баланс сақлаш қийинлигидир. Паролни топиш, тасодифан кўрсатиб қўйиш ва яширин тарзда муаллифлашмаган фойдаланувчига берилиши мумкин. Бундан ташқари талайгина паролларни топишга уриниш усулларини келтиришмиз мумкин.
Шунга қарамасдан, пароллар кенг тарқалган, чунки улар қулай ва енгил амалга оширилади.



Download 30,44 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish