Kon korxonalari boshqa ishlab chiqarish ob’ektlari hamda inshootlardan farqli tabiiy texnologik majmua(kompleks) hisoblanadi

1.3 Skvajina parametrlarini hisoblash.
Bugungi kunda karerlarda turli tog‘ jinslarida burg‘uquduqlarni burg‘ulashda turli-tuman samaradorli vositalari mavjuddir.
Bu usulning moxiyati shundan iboratki, portlovchi modda qiya yoki vertikal skvajinalarga joylashtirilib, ularning tepa qismlari tiqinlanadi. Tiqinlovchi material o‘rnida qumli inert materillardan, burg‘ulash qirindilaridan yoki maxsus tarkibga ega bo‘lgan tiqinlovchi materiallardan foydalaniladi. Skvajinalar pog‘onaning tepa qismida parallel holatda bir yoki bir necha qator etib, orasidagi masofalar hisoblab teng qilib joylashtiriladi. Skvajinalar orasidagi masofa shunday tanlanishi kerakki, har bir portlatilgan skvajina o‘rtada ochiq joy qoldirmasdan bir-birining ustiga parchalangan tog‘ jinslarini yopishi yoki qoplashi kerak.
Gorizontal, qiya va vertikal skvajinalar mavjud. Hozirgi kunda vertikal skvajinalar keng qo‘llanilmoqda. Skvajinada portlovchi modda zaryadi yaxlit va oraliq bo‘shliqli holda, portlatiladigan blokda esa bir qatorli va ko‘p qatorli holatda qilib joylashtiriladi.




1.3. – расм. Портловчи скважина парамертлари.
а – яхлит зарядли қия скважина; б – ҳаво бўшлиғи ҳосил қилиб кўп қаторли ҳолатда жойлаштирилган вертикал скважина; 1 – ПМ заряди; 2 – забойка; 3 –ҳаво бўшлиғи.

Skvajina diametri tog‘ jinsi xususiyati va burg‘ulash stanogi modeli, dolota diametriga bog‘liq holda qabul qilinadi.
Berilgan dolota diametri (2 ilova) ga bog‘liq holda portlovchi skvajina diametri aniqlanadi ( , mm):
=
_{dc=270∙1.037=280 mm}
bu yerda: - dolota diametri, mm;
- tog‘ jinsi qattiqligiga bog‘lik holda qabul qilinuvchi burg‘ulanish koeffitsenti
Tog‘ jinsi qattiqligiga bog‘liq bo‘lgan burg‘ulanish koeffitsienti. ko‘rsatkichi qiymati.

Tog‘ jinsi qattiqligi	2	4	6	8-10	12-14	16
	1,06	1,05	1,04	1,037-1,031	1,03-1,021	1,02

Perebur uzunligi ( ,m) aniqlanadi:

=
L_per=11∙280(mm)=3 m
bu yerda: - skvajina diametri, m.
Skvajina uzunligi ( ,m) aniqlanadi:
= (1.2)
L_c=12 +3=15m
bu yerda: - pog‘ona balandligi, m.
Portlovchi modda turi va skvajinalar (zaryadlar) konstruksiyasi qabul qilinadi (beriladi).
Zaboyka uzunligi ( , m) aniqlanadi:
= (1.3)
l_zab=0,27∙15=4.05 m
bu yerda: - skvajina uzunligi, m.
Skvajinadagi portlovchi modda zaryadi uzunligi ( ,m) aniqlanadi:
= (1.4)
l_zap=15-4.05=10.95m
Skvajinaning solishtirma sig‘imi ( , kg/m) aniqlanadi:
(1.5)
R=7,85∙2.7²∙0.92=62.6 (kg/m)
bu yerda: – skvajina diametri, dm;
- skvajinadagi zaryad zichligi, kg/dm³.

Pog‘ona asosi bo‘yicha karshilik chizig‘i kattaligi ( , m) aniqlanadi:

= (1.6)
W=0.9∙ =12m
- portlovchi moddaning solishtirma sarfi ( , kg/m³)

q_n=0.35 (kg/m³)
-tog‘ jinsi zichligi;

№