Кудук тубига таъсир этиш усуллари

Quduq tubi zonasiga boshqa usullarda ishlov berish.

Yuqoridan keltirilgan usullardan tashqari QTZ-ga ishlov berishning samaradorligi uncha katta bo’lmagan ishlov berish o’tkazilayotgan va o’rganish bosqichidagi boshqa metodlari ham mavjud bo’lib, ularga quyidagilar kiradi:

а) quduqni torpedalash;
b) quduq tubi zonasiga tebratish (silkitish, titratish) usulida ishlov berish;
d) elektrogidravlik ta‘sir etish.
Torpedalash usuli mustahkam tog’ jinslarida QTZ-ga ishlov berishda qo’llanilib qazib oluvchi quduqlarda tabiiy yoriqlarni ochib mahsuldorlikni kuchaytirish va haydovchi quduqlarni sig’imdorligini oshiradi. Torpedalash quduqlarni ta‘mirlash ishlarida ham keng qo’llaniladi va ularni ko’p konstruktsiyalari mavjud.
a) tarpedali o’qli kumulyativ o’qli (TKU) bo’lib, uning yordamida yo’naltirilgan portlashish amalga oshiriladi. Bu ta‘mirlash ishlarida uzilib qolgan quvurni yoki tizmani portlashish yo’li bilan olishda qo’llaniladi.
b) portlatuvchi piligli torpedalar tizmani yechishda, cho’kuvchi qum ta‘sirida ushlanib qolgan quvurlarni silkitishda mustahkamlash quvurlaridagi filtrlarni va qatlamni tozalashda va jinsda yoriq shakllantirishda qo’llaniladi.
d) fugasli torpeda usulida – katta quvvatda 5 – 7 kg portlatish moddasi qo’llaniladi.
Portlatish moddasi sifatida flegmatik deksogen qo’llanilib, portlaganda katta energiya ajratadi. (1 kg portlatish moddasi 5,5 kj). Fugasli torpeda mustahkamlash tizmalaridagi tik holda yoriqlar tizimini ochishda qo’llaniladi.
Quduqlarni torpedalash geofizik idora va trestlar tomonidan amalga oshiriladi. Bunda tashkilot kerakli apparatura jihozlar va malakali xodimlarga ega bo’lishi kerak.
Fugasli torpedalash ShT (shashkali torpeda) va ISHT (issiqlikka chidamli shashkali torpeda) mustahkamlash tizmasida shakllangan «chiroqli» shishgan tik zaryaddan 10-20 sm uzunlikdagi yoriqlar tizimidagi qatlamni ochishda qo’llaniladi.
Bunday torpedalash o’rtacha va yuqori mustahkamlikka ega bo’lgan qatlamlarni qarshisida ochiladi.
Zaryadlar to’g’ri tanlansa, tsementlash ishlari yaxshi amalga oshirilgan bo’lsa, mustahkamlash tizmalaridan o’tishda buzilish sodir bo’lmaydi. Ba‘zi holatlarda fugasli torpedalashda portlatish moddasi 5 kg ko’p bo’lganda zaryad ustida suyuqlik ustunida zarbali to’lqin ta‘sirida tizmaning yuqori qismida shikastlanish keltirib chiqarishi mumkin. Shuning uchun torpedaning o’rnatish joyi tsement yoki qumoq ko’prik bilan bekitiladi. Bunday holatlarda torpeda sekinlik bilan ta‘sir etuvchi avtonom portlovchilar bilan ta‘minlanadi. Bunday ta‘sirdan so’ng QTZ – sida kovaklar shakllanadi va materiallarni bo’lakchalari quduq tubiga tushadi, natijada yuvub chiqarish imkoniyatida murakkablik sodir bo’lmaydi.
Bu usul murakkabligi uchun kam qo’llaniladi.