Mundarija kirish: I bob satxdagi xodisalar

Qutbli adsorbatlar ionli kristallarda yaxshi adsorbtsiyalanadi. Oksid adsorbentlari satxida gidroksil guruxlari mavjud, shuning uchun ular suv, spirt, aminlar kabilarni yaxshi adsorbtsiyalaydi. Adsorbtsiya adsorbat bosimiga bog’liq. Bosim ortishi bilan adsorbtsiya ma’lum chegaragacha ortadi, so’ngra o’zgarmay qoladi (rasm); bu to’yingan adsorbtsiya deyiladi ( а∞ ). Qattiq jismda gazlarning adsorbtsiyasi-ekzotermik jarayondir, ya’ni issiqlik chiqishi bilan kuzatiladi. Teskari jarayon - desorbtsiya endotermik jarayondir; ya’ni issiqlik yutilishi bilan kechadi. Zero, Le-SHatele printsipiga muvofiq temperatura ortishi gazlarning adsorbtsiyasini pasaytiradi. Molekulyar-kinetik nuqtainazardan temperatura ortishi bilan adsorbtsiyani pasayishi adsorbat molekulalarining issiqlik xarakatining ortishi bilan tushuntiriladi. Adsorbtsiya izotermasini ifodalash uchun Freyndlix, Lengmyur tenglamalarini qo’llash mumkin. Lengmyur bo’yicha: Adsorbat molekulalarining adsorbtsiyasi adsorbentning barcha satxida emas, balki ma’lum uchastkalarida-aktiv markazlarida ro’y beradi; Adsorbtsiya markazi adsorbatning faqat bitta molekulasinigina shimdira oladi. Katta bosimda monomolekulyar qatlam xosil bo’ladi. Bu to’yingan adsorbtsiyaga to’g’ri keladi. Adsorbtsiyalangan molekulalar adsorbtsiya markazida ma’lum vaqt “yashash davri”da tura oladi; so’ngra molekulyar desorbtsiyalanadi. Adsorbtsiya va desorbtsiya tezliklari teng bo’lsa, muvozanat bo’ladi, Lengmyur tenglamasi: а р р а а + = ⋅ ∞ xolatda bo’ladi. а - berilgan sharoitdagi adsorbtsiya; а∞ - to’yingan adsorbtsiya; а Д К К а = ga teng bo’lib, muvozanatdagi adsorbtsiya konstantasi deyiladi. 1 2 3 р, Pа а , mol⋅m-2 ∞ а 373 К 353 К 303 К 273 К р, Pа а , mol⋅m-2 175

Qattiq jism sathidagi adsorbtsiya

Frеyndlix nazariyasi. qattiq jism sathida gazlarning adsorbtsiyalanish hodisasini XVIII asr oxirlarida shvеd kimyogari va farmatsеvti K.V.Shееlе (1742-1786) va italyan profеssori F.Fontana (1730-1805) bir-birlaridan bеxabar holda kashf etishgan. F.Fontana yangi qizdirilgan pista ko’mirda har xil gazlarni yutish qobiliyati borligini aniqladi. K.Shееlе bir qator hollarda bu jarayon qaytar ekanligini, sharoit o’zgartirilsa yutilgan gaz ajralib chiqishini aniqladi. Qattiq adsorbеntlarga katta ichki va tashqi yuzaga ega bo’lgan tabiiy va sun'iy matеriallar misol bo’ladi. Ular yuzasiga gazlar va eritmalarda erigan moddalar adsorbtsiyalanadi. Ularga aktivlangan ko’mir, silikagеl, alyuminiy oksid va boshqalar misol bo’ladi.