BIOLOGIYA
Tokdoshlar Oilasi GK4-5GT5(5)Ch5 U(2)
Tropik va subtropikda o’sadigan 600dan ortiq tur kiradi .Jingalagidan ko’payadi .Ilashib o’sadigan daraxt va buta .Jingalak novdani o’garishidan hosil bo’lgan
BARG: oddiy,murakkab,uzun,bandli,yonbargchali
GUL:mayda to’g’ri ikk-i yoki bir jinsli rangsiz ro’vak murakkab shingilda joylashgan
MEVA:Rezavor
VAKILLARI
Madaniy tok bo’yi 2 4 6 10m gacha yetadi .hayotiy shakli- liana Bargi oddiy uzun bandli panjasimon
Gullari mayda 2jinsli murakkab shingil [bosh\] da joylashgan
URUG’CHI VA CHANGCHILARI ustidan gultojbarglari QALPOQqa o’xshab qoplab turadi
O’ZBEKISTONDA tokning 500navi ekiladi . KISHMISH,DAROYI.KATTAQO’RG’ON ,QORA GO’ZAL,BUVAKI,HILOLIY,QIRMIZI,HUSAYNI,SOHIBI,RIZAMAT ,TOYIPI, CHAROS,SOYAKI,CHILLAK.
Beshyaproqli partenasisus 10-15 (20)metrgacha yetadigan ingichka uzun tanasi yordamida ilashib o’sadigan o’simlik.Barglari murakkab panjasimon .Guli mevasi bilan tokga o’xshaydi.VATANI shimoliy amerika
Janubiy viloyatlarda-terakbargli liftok-yotib o’suvchi buta .BARGlari-butun,cheti yirik tishli GULI TOKKA O’XSHAYDI.
Mevasi rezavor qora mayda .Qizil kitobga 1turi “yovvoyi tok “kiritilgan
QOVOQDOSHLAR GK(5)GT(5)Ch(2)+(2)+1U0,GK(5)Gt(5)Ch0U(3) 800tur o’simlik kiradi .Bir va ko’pyillik o’tlar Poyasi (palagi) yoyilib ,jingalagi yordamida ilashib o’sadi.BARGlari oddiy GULLARI to’g’ri ayrim jinsli hasharotlar yordamida changlanadi.MEVASI-etdor sersuv soxta qovoq meva
VAKILLARI: OSHQOVOQ-Bir yillik poliz ekini.POYASI mayin tuk bilan qoplangan silindirsimon ,o’rmalab yoki jingalagi bilan ilashib o’sadi.BARG yirik buyraksimon yaprog’I 5-7ga bo’linga.Guli sariq.Changchili guli yirik bo’lib urug’chi gulidan oldinroqda joylashgan bo’ladi.Mevasi yirik soxta qovoq meva,tashqi tomonda qattiq qobiq bilan o’ralgan,ichki tomoni shirador va etdor bo’ladi.Urug’ida 50%gacha moy to’playdi.
Begona o’t sifatida-ITQOVUN(O’Q OTAR BODIRING)
EKILADI: Handalak,qovun,tarvuz,bodring.
TURLI SHAKLDA :Qozonyuvgichlar va idishqovoqlar
QOQIO’TDOSHLAR Gk0Gt(5)Ch(5)U(2)
Gulli o’simliklarning eng kattasi,deyarli hammayerda o’sadi.920 turkumga oid 19000 tur o’simlik o’sadi.2yillik hayotiy shaklda tarqalmagan.
BARGLARIoddiy poyada navbat bilan,qarama qarshi joylashgan.Barg yaprog’i butun(kungaboqar) patsimon (shuvoq).MUHIM BELGISI TO’PGULI SAVATCHA ,SAVATCHA SIRTI O’RAMA BARGLAR BILAN O’RALGAN.To’pguli qolqon ro’vak shingil.MEVASI-pista
Gul tuzilishiga qarab 2ta oilaga bo’linad:
SUTTIKANDOSHLAR-To’pguli 2jinsli tilsimon(to’g’ri) gullardan tashkil topganKARRAK,MAXSAR,KAKRA,SACHRATQI,QOQIO’T
DORIVOR QOQIO’T:ko’p yillik,poyasi juda kalta,gullari savatchalarda joylashgan,pista meva,popukchasi bor.
ZANGORI SACHRATQI:yagona tur(O’zbekistonda)gullari 2jinsli tilsimon qiyshiq.ILDIZI,BARGLARI va gullagan vaqtdagi POYASI oshqazon-ichak kasalliklarida foydalaniladi.
MOYCHECHAKDOSHLAR:To’pgul naysimon (to’g’ri)gullardan tuzilgan,(soxta tilsimon-kungaboqar,varonkasimon-bo’tako’zda) SHUVOQ,TIRNOQGUL,KUNGABOQAR,TOPINAMBUR,ANDIZ,BO’YIMADIRON.
SHUVOQ TURKUMI-39TURI UCHRAYDI(1yillik,daraxt,yarim butalar)
Keng tarqalgan:oq shuvoq,turon shuvoq,yovshan shuvoq
Shuvoq yozda “tinim”davrini o’taydi.Kech kuzda yana o’sa boshlaydi.Savatchalarida 5-7tadan ikki jinsli naysimon gullri joylashgan bo’ladi.Mevasi oktabrning boshi noyabrning oxirida pishadi va to’kiladi.ERMAN SHUVOQ tabobatda qo’llaniladi.Madaniy o’simlik MOYLI KUNGABOQAR.Tabiiy holda uchraydigan shifobaxsh-BO’YIMADIRON BILAN BO’ZNOCH.
Chaman bo’lib ochiladi-qo’qongul,dastargul,xrizantema,kartoshkagul,qashqargul.
QIZIL KITOBGA-13turkumga oid 50tur o’simlik kiritilgan.30tasi KARRAK turkumiga oid.
LOLADOSHLAR
Og3+3Ch3+3U(3)
Asosan o’tlar qisman butasimonlar kiradi.Piyozboshli o’simlik.Barglari oddiy,butun parallel yoki yoysimon tomirlangan,shakli nashtarsimon tasmasimon yoki ellipssimon,poyada ketma-ket joylashgan .GULLARI to’g’ri, ikki jinsli,yakka yakka yoki to’pgulda joylashgan.GULQO’RGONI oddiy.
KIMYO
ALKAN CnH2n+2 to’yingan uglevodorodlar.
NOMLANISHI ratsional metan asos qilib olinadi,radikallar kichigidan kattasiga tomon aytiladi.Sistematik uzun zanjir tanlanadi radikallar o’rni keltiriladi tegishli uglevadarod nomi aytiladi
GOMOLOGIK QATORI metan CH4
Do'stlaringiz bilan baham: |