Neftni qayta ishlashda hosil bo'ladigan to'yinmagan uglevodorodlar

Uglevodorodlar	tkritik,^0C	tqayn,^0C	Pkritik, MPa
Havo bilan portlash xavfi bor konsentratsiya chegarasi, % (hajm.)
Etilen	9,9	-103,7	5,05	3,0 – 31
Propilen	91,8	-47,7	4,56	2,2 – 10,3
1-Buten	146,2	-6,3	3,97	1,6 – 9,4
Sis-2-buten	157,0	3,7	4,10	1,6 – 9,4
Trans-2-buten	-	0,9	-	1,6 – 9,4
Izobutilen	144,7	-7,0	3,95	1,8 – 9,6

14-jadval

Turli tuzilishga ega bo`lgan alkenlarning fizik xossalari

Uglevodorodlar	, kg/m^3	terish, ^0C	tqayn., ^0C
Pentan	626,0	-129	36
1 - Penten	641,0	-165	30
2,3 - Dimetil - 2-buten	708,8	-75	73
1 - Geksen	674,0	-140	63

Turli tuzilishga ega bo`lgan alkenlarning xossalarini taqqoslash quyidagi xulosaga olib keladi:

Simmetrik tuzilishga ega bo`lgan tarmoqlangan alkenlar boshqa izomerlarga nisbatan (jadvalga qarang) yuqoriroq qaynash va erish haroratlariga hamda yuqoriroq zichlikka egadir.
Alkenlarning sis - izomerlari trans - izomerlariga nisbatan yuqoriroq qaynash harorati bilan xarakterlanadilar.
1.2.To`yinmagan uglevodorodlarning xossalari
Ushbu bosqich ko`pincha avvaldan etan - etilen va propan - propilen fraksiyalari ajratib olingandan so`ng amalga oshiriladi. Atsetilen va metilatsetilenni selektiv erituvchilar yordamida absorbsiyalab ham ajratib olish mumkin. Selektiv absorbentlar sifatida metanol, atseton,  - butirolakton, dimetilformamid ((CH₃)₂NCHO), N - metilpirrolidonlar ishlatiladi.

Piroliz mahsulotlarini ajratish quyidagi asosiy bosqichlardan iborat:

1. Piroliz gazining kompressiyasi va undan C₅ - va undan yuqori uglevodorodlarni ajratish. Ko`p bosqichli kompressorlarda gazni 3,5 - 4 MPa bosimgacha siqib va bosqichlararo piroliz gazlarini separatsiyalab asosiy massadan kondensirlanuvchi yuqori uglevodorodlarni va suvni ajratib oladilar.
2. Piroliz gazini H₂S, CO₂ va oltingugurt - organik birikmalardan tozalash. Piroliz gazlari H₂S dan etanolaminning suvli eritmasida absorbsiyalab, tozalanadilar. Bunda ushbu jarayon quyidagi tuzning hosil bo`lishi bilan ketadi:

2HOCH₂CH₂NH₂ + H₂S (HOCH₂CH₂NH₃)₂S

monoetanolamin

Piroliz xomashyosida oltingugurt miqdori 0,1% (massaviy) dan kam bo`lsa, gazlarni H<sub>2</sub>S dan va SO<sub>2</sub> dan tozalash jarayonini ishqorning suvli eritmasi bilan yuvish orqali amalga oshirish mumkin. Bunda COS ham qisman yo`qotiladi:

2NaOH + H₂S  Na₂S + 2H₂O

2NaOH + COS  NaHCO₃ + NaHS
2NaOH + CO₂  Na₂CO₃ + Н₂О

3. Piroliz gazlarini quritish. Ushbu jarayonda dietilenglikol (НОСН₂СН₂ОСН₂СН₂ОН) yordamida suv absorbsiyalanadi va so`ngra qoldiq - namlik NaA seolitida quritiladi.

4. Atsetilen va uning hosilalarini yo`qotish palladiyli yoki nikelkobalt xromli katalizator ishtirokida selektiv gidrirlash orqali amalga oshiriladi.
5. C₂, C₃, C₄ fraksiyalarini ajratish va konsentrlangan alkenlarni olish. Piroliz gazlarini tor uglevodorod fraksiyalariga ajratish va ulardan konsentrlangan alkenlarni ajratib olish rektefikatsiya yo`li bilan amalga oshiriladi. Gaz ajratishning taxminiy sharoitlari va kalit juft komponentlarining o`rtacha nisbiy uchuvchanlik koeffitsienti _o`r quyidagi jadvalda keltirilgan.

15-jadval