O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

Elektrdan kuyishda birinchi yordam ko`rsatish 
1.
Doimo birinchi yordam ko`rsatish qoidalariga amal qilish lozim.
2.
Elektr manbai uzib qo`yilmagan bo`lsa, elektr tokidan jabrlangan odamga hech qachon 
yaqinlashmaslik zarur. Agar hodisa sodir bo`lgan joyda elektr uzatish liniyasi simlari 
yotgan bo`lsa, o`t o`chirish komandasi yoki elektriklar brigadasi kelishini kutish, agar 
usti ochiq sim avtomobil korpusida yotgan bo`lsa, odamlarga mashinada o`tiraverishni 
maslahat berish kerak. 
3.
Birlamchi ko`zdan kechirishda nafas olishning buzilishi yoki yurakning to`satdan 
to`xtashi belgilarini diqqat bilan kuzatish zarur. Ikkilamchi ko`zdan kechirishda 
jarohatini ko`zdan kechirishni unutmaslik, doim ikkita kuyikni izlash va kuygan joyga 
sterillangan bog’lam qo`yish kerak. 
4.
Yashin urishidan jabrlangan odamda ham singan joy bo`lishi mumkin. Shuning uchun 
uni qimirlatish kerak emas. Kuyish unchalik jiddiy muammo emas. 
CHO`KISH 
Nafas yo`llariga suv g’ayriixtiyoriy kirsa, cho`kish xavfi tug’iladi. Bu hol ko`pincha 
o`smirlarda, bolalarda hamda mast holdagi katta yoshlilarda sodir bo`ladi. Qurbon suv ostiga 
tushib qolsa, nafas to`xtashi ro`y beradi, keyin bu hol beixtiyor nafas olishga aylanadi. Baxtsiz 
hodisalarning 15 foizida suv o`pkaga tushmaydi, biroq jabrlanuvchi bo`g’ilib o`ladi. 
Bunday vaziyatda dastlab nafas olish, so`ng yurak faoliyati to`xtaydi. Nafas va yurak-qon 
tomir sistemasining ishlashi to`xtagach, bir ozdan so`ng o`lim yuz beradi. Zudlik bilan tez 
yordam chaqirish, u yetib kelgunicha esa jabrlanuvchiga birinchi yordam ko`rsatish kerak. 
Cho`kishni oldini olish maqsadida oila a'zolarning hammasi suzishni o`rganib olishi 
to`g’risida g’amxo`rlik qilish, kichkina bolalar chuqurligi 10 sm bo`lgan joydagi suvda ham 
cho`kishi mumkinligini hisobga olgan holda ularning qarovsiz cho`milishiga hech qachon ruxsat 
bermaslik, sho`ng’ishdan oldin suvning chuqurligini hamda tubining holatini tekshirish, oqim tez 
joyda bo`lmaslikka va cho`milmaslikka harakat qilish, yolg’iz cho`milmaslikka harakat qilish, 
daryo kemalari qatnovi qizg’in bo`lgan joylarda cho`milmaslikka harakat qilish, agar uzoqqa 
suzib borish mo`ljallangan bo`lsa, bironta odam qayiqda, qutqarish uchun zarur bo`lgan barcha 
zarur narsalarni olgan holda, kuzatib borishi, mast holda hech qachon suvga tushmaslik va 
qayiqda suzmaslik, katta bo`lmagan qayiqda bor bo`y bilan tik turmaslik, qayiqda, ayniqsa sovuq 
kunlarda suzayotganda doim qutqarish nimchasini kiyib olish, biron-bir qutqaruvchi vositani 
tayyor tutish kerak. 
Suzishni yaxshi bilmaydigan, jismoniy jihatdan quvvatsiz yoki charchagan, kasal yoki 
jarohatlangan odam, shuningdek sovuq suvda turgan yoki tasodifan suvga tushib ketgan odam 
cho`kishi mumkin.
Jabrlanuvchilarni qutqarishda tez yordam ko`rsatishning birinchi printsipi alohida 
ahamiyat kasb etadi. Bunda aniq va ehtimol tug’ilgan xavfni aniqlash uchun hodisa sodir bo`lgan 
joyni ko`zdan kechirish muhim rol o`ynaydi. Cho`kayotgan odam ongsiz va instinktiv ravishda 
harakat qilishini tushunib olish kerak. Shuning uchun ham, cho`kayotgan odamga yordam 
berishga harakat qilinar ekan, hech qachon unga darhol yaqin suzib bormaslik kerak.
Cho`kayotgan odamga yordam ko`rsatishning turli usullari bor, biroq, ularning hech biri 
universal emas. Bir qarorga kelishdan oldih, ushbu vaziyatda foydalanish mumkin bo`lgan eng 
xavfsiz usulni tanlash kerak.