Prizentatsiya nutq madaniyati va nutq odobi tushunchasi

Toshkent axborot texnalogiyalar universiteti
Samarqand filiali Telekommunikatsi fakulteti 1-kurs
talabasi Najmiyev Mirjalol Maxmudjonovichning
Akademik yozuv fani uchun
PRIZENTATSIYA
Nutq madaniyati va nutq odobi
tushunchasi
Reja:
1.Nutq madaniyat tarixi.
2.Nutq odobi tushunchasi.
Nutq madaniyat tarixi
Nutq madaniyati haqidagi ta`limot qadimgi Rim va Afinada shakllangan bo‘lsa ham, unga qadar Misrda, Ossuriyada, Vavilion va Hindiston mamlakatlarida paydo bo‘lganligi notiqlik san`ati tajribasidan ma`lum. Bu davrda davlatning, savdo-sotiqning, sud ishlarining nihoyatda taraqqiy etishi notiqlikni san`at darajasiga ko‘tardi. Chunki u paytlarda davlat arboblarining obro‘-e`tibori va yuqori lavozimlarga ko‘tarilishi ularning notiqlik mahoratiga ham bog‘liq bo‘lgan.

O‘rta Osiyo madaniyati tarixida ham nutq madaniyati o‘ziga xos mavqega ega. SHarqda, jumladan, Movarounnahrda yashab ijod qilgan shoiru fuzalolar tomonidan notiqlik, voizlik, ya`ni va`zxonlik, «Qur`on»ni targ‘ib qilish bilan mushtarak holda so‘zning ahamiyati, ma`nosi va undan o‘rinli foydalanish borasida ko‘p yaxshi fikrlar aytilgan. Ana shu nuqtai nazardan qaralsa, «Nutq odobi», «Muomala madaniyati» nomlari bilan yuritilib kelgan nutq madaniyati tushunchasi juda qadimdan olimlar, ziyolilarning diqqatini tortgan

• O‘rta Osiyo madaniyati tarixida ham nutq madaniyati o‘ziga xos mavqega ega. SHarqda, jumladan, Movarounnahrda yashab ijod qilgan shoiru fuzalolar tomonidan notiqlik, voizlik, ya`ni va`zxonlik, «Qur`on»ni targ‘ib qilish bilan mushtarak holda so‘zning ahamiyati, ma`nosi va undan o‘rinli foydalanish borasida ko‘p yaxshi fikrlar aytilgan. Ana shu nuqtai nazardan qaralsa, «Nutq odobi», «Muomala madaniyati» nomlari bilan yuritilib kelgan nutq madaniyati tushunchasi juda qadimdan olimlar, ziyolilarning diqqatini tortgan

Nutq madaniyati masalasiga o`z hissasinini qo`shgan
O`rta Osiyolik insonlar
1.Abu Rayhon Beruniy,
2.Abu Nasr Farobiy
3.Ibn Sino
4. Abu Abdulloh Al-Xorazmiy
5. Yusuf Xos Hojib
6. Zamahshariy
7.Abdurahmon Jomiy
8.Alisher Navoiy
9. Mahmud Qoshg‘ariy
10. So‘fi Olloyor
Nutq odobi
Kishiing odobi, avvalo uning nutqida ko`rinadi.Nutq odobi nima ? Avvalo degan savolga to`xtalib o`tamiz.Nutq odobi deganda aytilishi zarur bo`lgan xabarni tinglovchini hurmat qilgan holda ko`ngliga mos,adabiy normadagi ifodalar bilan yetkazish tushiniladi.
Har qanday xunuk xabarni ham tinglovchiga beozor yetkazish mumkin.Buning uchun so`zlovchi tili ,adabiy yil normallarini mukammal bilish lozim.Muloyim yoqimli odobli so`zlash ham o`z-o`zidan paydo bo`lmaydi.Unga yoshlikdan ongli mashqlar qilish,tilning lug`at boyligini egallash,bu borada nutqni ibratli kishilarga taqlid qilish,ulardan o`rganish orqali erishiladi.
Nutq odobi insonning umumiy axloqinini belgilovchi asosiy mezondir.
O`rta osiyoda axloqiy tarbiya o`z an’analariga egadir.Axloq haqidagi fikrlar Qadimgi turk yodnomalarida buyuk allomalarning asarlarida yoki boshqa yozma bitiklar yodgorliklardan bizgacha yetib kelgan.
Afsuski ko`p yillar davomida bu merosni ommalashtirishga imkon bo`lmagan.Ma`lum bo`ladiki O`rta osiyo xalqlari jumladan o`zbek xalqi boy axloqiy merosga egadir.Ma`lum sabablarga o`zbek xalqi avlod-ajdodlariga berib kelgan bunday axloqiy merosni ko`p qismidan bahramand bo`lmaganlar.
Asarlari assosz ravishda o`rganilmay kelgan
mutaxasislar
1.Ibn Arabiy (XIII asr) ,,Taqzibo`l axloq’’(Xulqiy tarbiya haqida)
2.Abu Bakr Qalandarning (XIII asr),,Qalandarnoma’’
3.Husayn Voiz Koshifiy(XV asr),,Axloqi Muxsiniy”
4.Abu Tohir Xo`janing (XIX asr),,Axloqi Muhammadiy”
5.Abdurahmon Sharafning(XIX) asr ,,Ilmi axloq”
6.Salohiddining (XIX asr) ,,Mahosini axloq”
7.Abdurahmon Sayyohning (XIX-XX asr) ,,Me`yoriy axloq”
(Axloq meyori)
E’tiboringiz uchun
tashakkur