Keynschilik
rag'batlantirish;
milliy miqyosda ta’lim, malakali kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlashga xarajatlarni oshirish;
soliq tizimini chuqur qayta qurish.
Ushbu siyosatning asosiy maqsadi ishlab chiqarishning yuqori o'sish sur'atlari, hal qilish edi ijtimoiy muammolar Javob: bandlik, ishsizlik, qashshoqlik, daromad darajasining oshishi.Keyns nazariyasi uchun makroiqtisodiyotning markaziy muammosi milliy daromad darajasi va dinamikasini hamda uning taqsimlanishini belgilovchi omillardir. Bu omillar samarali talabni shakllantirish sharoitida amalga oshirish nuqtai nazaridan ko'rib chiqiladi. Keyns o'z sa'y-harakatlarini talabning tarkibiy qismlarini o'rganishga qaratdi, ya'ni. iste'mol va jamg'arish, shuningdek, ushbu tarkibiy qismlarning harakati va umuman talab bog'liq bo'lgan omillar.
Keyns milliy daromad hajmi va dinamikasini iste'mol va jamg'arish harakati bilan bog'ladi.
Iqtisodiy o'sish dinamikasida jamg'arma va investitsiyalar o'rtasidagi munosabatlar biroz murakkabroq shaklga ega bo'ladi. Zero, bugun ajratilgan jamg‘arma ertaga amalga oshiriladigan sarmoyaga aylanadi. Bu shuni anglatadiki, bugungi jamg'arma ertangi sarmoyaga mos kelishi kerak. Va bu holda, ularning bir-biriga mos kelishi, muvofiqlashtirilishi yanada murakkablashadi, ma'lum darajada muammoli bo'ladi. Ma’lum bo‘lishicha, uzoq muddatda gap haqiqiy jamg‘armalar va kutilayotgan investitsiyalar haqida bormoqda.
Keyns nazariyasi - bu muammoga alohida e'tibor beradi.
Harrod ishlab chiqarishning barqaror o'sish sur'atini, bu aholining barcha o'sishi (bu iqtisodiy o'sishning bir omili) va mehnat unumdorligini oshirishning barcha imkoniyatlari (bu o'sishning ikkinchi omili) tabiiy o'sish sur'ati deb ataydi. Xarrod to'plangan kapital hajmini uchinchi o'sish omili deb hisoblaydi.
Xarrodning yozuvi o'ziga xosdir.
GH ishlab chiqarishning barqaror o'sish sur'ati bilan kapital qo'yilmalarga bo'lgan talablar GniGr bilan ifodalanadi, bu erda Gr - "talab qilinadigan kapital nisbati", ya'ni ishlab chiqarish birligini oshirishni ta'minlash uchun zarur bo'lgan asosiy va aylanma mablag'larning ko'payishi; u asosan aylanma mablag'lar hajmi tufayli tsikl davomida o'zgarishi mumkin. Uzoq muddatli nuqtai nazardan, Gr doimiy foiz stavkasidagi doimiy qiymatdir, texnik taraqqiyot uchun, Xarrodning fikriga ko'ra, bu sharoitlarda neytral xususiyatga ega, mehnatni tejaydigan ixtirolar go'yo kapitalni tejash bilan muvozanatlangan. ixtirolar. Foiz stavkasi harakati va uning Cr ga ta'siriga kelsak, uning uzoq davom etishi Cr ning oshishiga olib keladi va uning oshishi Cr ning qisqarishiga olib keladi.
Xarrod tomonidan ishlab chiqilgan o'sish modeli asosiy milliy iqtisodiy qadriyatlarning dinamik muvozanatini ta'minlashi kerak edi. Ushbu modeldagi iqtisodiy o'sish sur'ati pirovard natijada milliy daromaddagi jamg'arish ulushiga va ishlab chiqarishning kapital sig'imiga bog'liq. Modelning mavhum tabiatini ta'kidlash kerak, chunki u faqat eng ko'pini aks ettiradi umumiy bog'liqliklar ijtimoiy ishlab chiqarish jarayoni: berilgan va o'zgarmagan texnik-iqtisodiy sharoitlarda jamg'arish, iste'mol va milliy daromadning o'sish sur'ati o'rtasida. Aslida, o'sishning keng turi ko'rib chiqiladi.
Bozor iqtisodiyotining ko'tarilishdan tortib to to'qnashuvgacha bo'lgan tsiklnazariyasida ishlab chiqilgan bo'lib, uning eng ko'zga ko'ringan vakili amerikalik iqtisodchi E. Xansendir. Xansenning asosiy tavsiyasi talabni kengaytirishdir davlat byudjeti, bu muqarrar ravishda inflyatsiyani keltirib chiqaradi va pirovardida ishlab chiqarish va iste'mol o'rtasidagi qarama-qarshilikni bartaraf etishga urinishlarni bekor qiladi, chunki moliyalashtirish davlat qarzi hisobidan amalga oshiriladi.
1973-1975 yillardagi iqtisodiy inqiroz yangi yo‘nalish – postkeynschilikning shakllanishiga hissa qo‘shdi, uning tan olingan yetakchisi ingliz Kembrij maktabi vakili J. Robinson hisoblanadi. Postkeynschilikning mustaqil yo‘nalish sifatidagi o‘ziga xosligi ijtimoiy mahsulotning o‘sish sur’ati milliy daromadning taqsimlanishiga bog‘liq degan g‘oyaga asoslangan iqtisodiy o‘sish va mahsulot taqsimoti nazariyasining rivojlanishida eng yaqqol namoyon bo‘ldi. , o'z navbatida, kapital jamg'arish funktsiyasidir. Aynan kapital to‘planish tezligi foydaning ko‘rsatkichini, demak, foydaning milliy daromaddagi ulushini belgilaydi. Ish haqining ulushi qoldiq qiymat sifatida aniqlanadi. Postkeynscha nazariyaning haqiqiy ahamiyati shundaki, u tarqalish nisbatlarini ko‘payish nisbatlari bilan bog‘lashga harakat qiladi.
1970-yillarning oʻrtalaridan boshlab jahon iqtisodiyotini qamrab olgan tarkibiy inqiroz va u bilan bogʻliq boʻlgan uzoq muddatli depressiya makroiqtisodiy dinamika boʻyicha tadqiqotlarni faollashtirishga turtki boʻldi.
1.2 Iqtisodiy o’sishning mohiyati va zarurati.
O’sish(iqtisodiyotda)- mamlakatda tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlar yaratish hajmining oldingi yil (davr)larga nisbatan ko’paygan miqdorda takrorlanish i Iqtisodiy o’sishni ta’minlash har qanday mamlakat iqtisodiy siyosatining asosiy maqsadi hisoblanadi. Iqtisodiy o’sish tushunchasining moxiyati ishlab chiqarish hajmining kengayishi, maxsulot ishlab chiqarish hajmining o’sishi va milliy daromadning ko’payishi bilan ifodalaniladi. Yildan yilga aholi sonining ko’payishi, yildan yilga kishilar ehtiyojlarining muttasil ortib borishi iqtisodiy o’sishni shart qilib qo’yuvchi asosiy sabablardandir. Iqtisodiy o’sish aholi turmush darajasini oshirishga xalq farovonligini ta’minlashga xizmat qiladi.
Neoklassik yo'nalish
Neoklassik yo'nalishning markazida barcha ishlab chiqarish omillaridan nafaqat alohida xo'jalik yurituvchi sub'ektlar, balki iqtisodiyot uchun ham eng yaxshi foydalanish imkonini beruvchi mukammal o'zini-o'zi tartibga soluvchi mexanizm sifatida qaraladigan bozor tizimining optimalligi g'oyasi yotadi. Bir butun sifatida,
jamiyatning real iqtisodiy hayotida bu muvozanat buziladi.
Biroq muvozanatli modellashtirish real jarayonlarning idealdan chetlanishini topish imkonini beradi.Iqtisodchilar (E.Denison, R.Solou) tomonidan olib borilgan keyingi ko'plab tadqiqotlarda Kobb-Duglas modeli boshqa o'sish omillarini: asosiy kapitalning yoshi, ishlab chiqarish ko'lami, ishchilarning malakasi, ishlab chiqarish davomiyligini joriy etish orqali o'zgartirildi va ishlab chiqildi. ish haftasi va boshqalar.
Neoklassik Solow modellari
R.Solou iqtisodiy o'sish nazariyasining rivojlanishiga katta hissa qo'shdi. U ikkita modelni ishlab chiqdi: iqtisodiy o'sish manbalarini omilli tahlil qilish modeli va jamg'arma, kapital to'planishi va iqtisodiy o'sish o'rtasidagi bog'liqlikni ochib beruvchi model. Birinchi modelning asosi Kobb-Duglas ishlab chiqarish funktsiyasi edi.
Iqtisodiyotni ishlab chiqarish bilan bog'liq muammolarni hal qilish, kengayishi va milliy daromadlarini oshirish. Bozor boshqaruvi ishlab chiqarishda o'zi ishlab chiqarishning rivojlanishi va funksional ishlab chiqarish faoliyatidir. Shu bilan bir yutuqda bozor iqtisosodda, jamiyat talabini to'liq to'kis kondira oladigan va ishlab chiqarish kuchlari yuqori darajadagi rivojlangan, bilimlar asosida ishlab chiqarishni boshqarish natijasida ishlab chiqarishga o'sishga erishish talab ishlab chiqarish. Iqtisodiyotni boshqarish va prognozlash nazariy va amaliy jihatdan 2 xil bo'ladi: moddiy, ta'sirli va narxli; milliy daromadni daromadga va jamgarishga taqsimlanishiga e'tibordan. Ishlab chiqarishni bunda tashkil etilib, u ishlab chiqarishga olib keladi, u davlat korxonasi darajasida milliy daromadlar ko'rinishida yoki yaqin oradagi ko'rinishda ko'rib chiqiladi.
Mahsulotlarni ishlab chiqarish hajmini bir maromda o'sishi ishchi kuchi va ishlab chiqarish ishlab chiqarish jihozlariga turlicha tozalash mumkin, chunki ular o'zaro o'rin bosuvchi omillar bo'lishi mumkin. Lekin har bir omilning talab qiluvchi ishlab chiqaruvchilari mavjudki, tuzatuvchi bajarilmaganda mahsulot ishlab chiqarish mumkin, balki umuman ishlab chiqarish mumkin.
Bu bog'liqlik darajasidan va bir xil holatda saqlashga yordam berish, ishlab chiqarishni kengayishi va xavfsizlikni o'rnatish. Iqtisodiy o'sishda real daromad oshish jarayonlari ishlab chiqarish jarayonlarini o'z ichiga olgan milliy ishlab chiqarishga e'tibor qaratiladi. Bu o'z vaqtida muammolarini ko'rib chiqayotgan vaziyatga e'tibor qaratish mumkin emas.yuz bermasligi ta'minlanadi. Ishlab chiqarish tuzilmasi va institutsional muxit boshqaruvi va o'zgarmas muhokama qilinadi. Bunday rivojlanish harakteri tashqi muxit bilan o'zaro ta'sirda balanslangan va yaxlitlik to'g'ridan-to'g'ri o'rnatish tizimi uchun o'ziga xos.
Iqtisodiy o'sishning ikki turi mavjud: intensiv va ekstensiv. Ekstensiv o'sishning mohiyat shudan iboratki, bu erda ishlab chiqarish ishlab chiqarish hajmining ko'p ishlab chiqarish resurslaridan foydalanishni ko'paytirishni tiklashga harakatga o'tkaziladi. Masalan, paxta xo'jaligida hajmini ko'paytirish, paxta ikkin maydonlarini ko'paytirish, sanoatda qo'shimcha ishlov berish.
Intensiv o'sishda mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko'p ishlab chiqarish ishlab chiqarish ishlab chiqarish zamonaviy texnika va progressiv texnologiyalarni yangi, fan-yutuqlarini ishlab chiqarishga yo'naltirish orvali amlga oshiriladi. Fan texnika yutuqlarini ishlab chiqarishga yo'l qo'yish material sig'imini kamaytishga, mehnat unumdorligini oshirishga, tannarxini kamaytirishga ijobiy qutqaradi.
Prognozlashda keyiny o'shishning intensiv turiga ulanishi kerak. Iqtisodiy o'sishning intensiv darajasi quyidagi formula bilan hisoblash mumkin:
Ki= 1 –
Bu yerda Ki – intensiv iqtisodiy o‘sishning koeffitsienti;
Kr – foydalanilgan ishlab chiqarish resurslarining ko‘payish koeffitsienti
Kyaim- Real yalpi ichki mahsulotning o‘sish koeffitsienti;
Agar Ki>0 bo‘lsa, iqtisodiy o‘sish asosan intensiv shakli bo‘yicha erishilgan, agar Ki<0, bu holda ekstensiv.
Iqtisodiy o'sishning o'sish joyiga(dinamikasiga) qarab milliy korxonalarning darajasi va resurslarning chegaralangan muammolari aniqlangan.
Iqtisodiy adabiyotlarda bu tushunchaga foyda keltirilmagan.
Ba'zi iqtisodchilar(Makkonnell, Bryu) ishlashini 2 xil usul bilan hisoblash, deb hisoblaydi.
1. Yalpi milliy mahsulotlarning o'sishiga yordam berish(yoki sof milliy umumiy holatni);
2. Yuqorida shikastlangan yuklarni tuzatish jon boshiga taqsimlash hisoblaydi.
Iqtisodiy o'sishni 3 xil ko'rish farqlanadi: ekstensiv, intensiv va aralash(xaqiqiy).
Makrodar YaIM ning o'sishiga qarab, jon boshiga YaIM taqsimotining yilligi o'sishi, YaIM yilligini o'zgartirish mumkin.
YaIMning yilligi o'sish surati quyidagi formula bilan boshlanadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |