Таълимотлари ва тилшунос алломалар хакида маълумот берилади



Download 9,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/125
Sana22.04.2022
Hajmi9,49 Mb.
#573317
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   125
Bog'liq
Umumiy tilshunoslik (Ravshanxo\'ja Rasulov)

Панини грамматикаси
Кадимги хиндларнинг энг машхур тилшуноси Панинидир. У 
бизнинг эрамизгача булган IV асрда яшаб ижод этди. Панини 
узигача булган 
давр тилшуносларининг 
кулга 
киритган 
ютукларини умумлаштириб, улардан фойдаланган холда клас­
сик санскритнинг (кадимги хинд адабий тилининг) энг машхур 
грамматикасини яратди. Унинг ушбу асари «Аштадьхян» номи 
билан аталади. Панини грамматикаси турт мингга якин (3996 та) 
киска ва лунда шеърий усулда ёзилган, осонлик билан эсда 
коладиган коида(сутр)ларни уз ичига олади.
Панини грамматикаси соф эмпирик ва тасвирий характерга 
эга булиб, унда санскрит (кисман Веда) тилининг фонетикаси- 
га, морфологиясига, суз ясалиши ва синтаксисига оид фикрдар 
жамланган.
Ушбу тадкикот тили - ундаги коидалар нихоятда ихчам ва 
киска булганлиги, асар тили узига хос терминология га эгалиги 
сабабли Панини тадкикоти узок вактгача европалик олимларга 
тушунарли булмади. Биринчи булиб асар мазмунини, ундаги 
гояни рус тилшунос олими Отто Бётлинг изохлаб берди.
Панини уз давридаёк тилни система сифатида тушунди, с^з 
туркумларини фарклади, суз таркибини урганди, узак, кушим- 
ча, ypfy, интонация ва бошка ходисалар хакида маълумот берди.
Панинининг саккиз булимдан иборат классик санскрит маса­
лаларига оид грамматикаси Хиндистонда деярли икки минг йил 
давомида энг асосий ва энг мухим кулланма булиб хизмат 
килди. Эрамизнинг XIII асрларидагина санскритнинг хинд 
олими Вопадева тузган янги грамматикаси майдонга келди.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Яски (Яска) Хиндистоннинг машхур тилшуносидир. У суз 
хамда сузнинг 
морфологик таркиби, маъноси, вазифаси 
хакидаги фикрларини ёзиб колдирган. Яски сузнинг пред метни 
бевосита акс эттирмаслигини, суз билан, яъни унинг товуш 
томони билан предмет уртасида маънонинг мавжудлигини 
тугри таъкидлайди. Суз маъно туфайли предметни номлаш 
имкониятига эгалигини кайд этади.
Тилшунос Ведалар тилини кенг изохдаб, тушунтириб 
берувчи асар яратади ва бунда узигача булган тадкикотчилар 
ишларини умумлаштиради.
Хуллас, кадимги Хиндистоннинг тилшунослик сохасидаги 
ютуклари улкан булиб, улар 
уз
муваффакиятлари билан жахон 
тилшунослиги фанига катта хисса кушдилар. Уларнинг 
таълимотлари, гоялари юнон ва араб тилшунослигига жиддий 
таъсир килди. Хинд тилшунослиги Европага XVIII асрнинг 
урталарида етиб келди.
Урта Осиёда эса хинд тилшуносларининг таълимотлари 
анча илгари маълум булган. Жумладан, буюк бобокалонимиз 
хоразмлик Абу Райхон Беруний (X - XI аср) санскритни яхши 
билган, Хиндистонга махсус багишланган «Хиндистон» 
номли асар хам яратган.
Энг мухими шундаки, хинд тилшуносларининг жахон 
тилшунослигига кушган бекиёс хиссаси санскрит билан 
белгиланади. Тилшунос олимларнинг санскрит билан якиндан 
танишуви жахон фанида киёсий - тарихий тилшуносликнинг 
юзага келишига сабаб булди.

Download 9,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   125




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish