Toshkent arxitektura-qurilish instituti

1.1, 1.2, 1.3 - rasmlar
). 
1.1 Rasm . Bir qavatli sanoat binolari 

---

10 
1.2 Rasm. Ko`p qavatli sanoat binosi
 
 
 
1.3 Rasm. Aralash qavatli sanoat binosi 
Mahsulot ishlab chiqarishda texnologik jarayon gorizontal holatda o’tsa yoki 
ishlab chiqilayotgan mahsulot katta hajmli, og’ir bo’lib, bu mahsulotni ishlab 
chiqarishda dinamik kuchlardan foydalanadigan bo’lsa, sanoat binolari bir qavatli 
qilib quriladi. Bugungi kunda ishlab chiqarish sanoatining 75-80 foizi bir qavatli 
sanoat binolariga joylashtirilgan. 
Bir qavatli binolar oraliqlar soniga ko’ra bir oraliqli va ko’p oraliqli turlarga 
bo’linadi. Bino uzunligi bo’yicha joylashgan ustunlari orasidagi ko’ndalang masofa 

---

11 
“oraliq” deb ataladi. (1.4 Rasm). 
a) bir oraliqli b) ko`p oraliqli 
1.4 
Rasm. Bir oraliqli va ko`p oraliqli sanoat binolari
Ko’tarma-transport vositalarining bor yo’qligiga qarab sanoat binolari kransiz 
yoki kranli ( ko’prikli yoki osma kranli) bo’lishi mumkin(1.5 Rasm). 
Oraliqlarining o’lchamlariga ko’ra sanoat binolari kichik oraliqli (6, 9, 12 m), 
o’rta oraliqli (18, 24, 30 m) va yirik oraliqli (36 m va undan ortiq) bo’lishi mumkin.
Sanoat binolari isitish tizimi bo’yicha isitiladigan yoki isitilmaydigan, 
shamollatish tizimi bo’yicha tabiiy yoki sun’iy shamollatiladigan, yoritish tizimi 
bo’yicha tabiiy, sun’iy yoki aralash yoritilaligan, tom yopmasi kesimi bo’yicha 
fonarli yoki fonarsiz bo’lishi mumkin (1.6 Rasm). 
Ishlab chiqarishda texnologik jarayonni vertikal yo’nalishda joylashtirish 
imkonini beruvchi yengil sanoat, oziq-ovqat, radio texnika va boshqa shu turdagi 
sanoat turlarini ko’p qavatli sanoat binolariga joylashtirish mumkin. Bu binolarda 
qavatlar aro yopmalarga tushadigan og’irlik kuchi 45 kN/m
2
dan ko’p bo’lmasligi 
talab etiladi. Ko’p qavatli binolar asosan ko’p oraliqli qilib quriladi. 
Ish joylarini zarur miqdorda yoritish maqsadida tabiiy va sun’iy yoritgichlardan 
foydalaniladi. Tabiy yorug’likdan foydalanishda deraza o’rni o’lchamlarini hisoblab 
topiladi, sun’iy yoritgichlarni tanlashda esa ularni o’rnatish joylari, quvvatlari va 
xillari hisobga olinadi. 

---

12