Tajribani o’tkazish tartibi
a) Quvvatni o’lchash
• Laboratoriya o’rnatmalarini CASSY ga yuklang (CASSY Lab 2).
• Tanlangan namunaga mos ravishda kalorimetrik kamerani transformatorga ulang.
Eslatma:
Roxasell (Rohacell) plastinkasi past issiqlik o’tkazuvchanlikga ega bo’lganligi uchun
ishchi kuchlanish 6 V chegaradan katta bo’lmasligi kerak, aks holda kalorimetrik kamera o’ta
qizib ketishi mumkin!
• Transformatorni ishga tushiring, ekranda UB1 kuchlanishni va IA1 tok kuchini kuzating
hamda yozib oling.
• P quvvatni yozib oling.
• Transformatorni o’chiring.
Eslatma: o’lchash vaqtida transformator iloji boricha qisqaroq vaqt davomida ulangan holatda
bo’lishi kerak. Shundan keyin, to issiq plastina xona temperaturasigacha sovugincha kuting.
Texnika xavfsizligi
Kalorimetrik kamerani, devoriy materiallarni yoki qurilish materiali namunalarini 60 °C
temperaturadan yuqoriroq qizishiga yo’l bermang.
b) Temperaturani o’lchash
• Laboratoriya o’rnatmalarini CASSY ga yuklang (CASSY Lab 2).
Eslatma: zarur bo’lgan hollarda temperature datchiklarini o’lchash kamerasiga o’rnatmasdan
oldin tekshirib oling. Buning uchun ularni bir xil temperaturaga ega obyektga joylashtiring-
masalan, ular bir xil temperaturani ko’rsatyotganini aniqlash uchun, turg’un suvga yoki
CASSY 2 laboratoriyasiga (CASSY Lab 2) o’rnating.
• Ikkala temperatura datchiklari o’zgarishlarini kuzating.
• Eng past temperatura o’zgarmay qolguncha kuting.
Eslatma: muz temperaturasiga bog’liq ravishda, agar temperatura 0 °C dan ancha past bo’lsa,
bu maqsadga muvofiq bo’lishi mumkin. Shu temperaturani o’lchash mobaynida imkoni
boricha doimiy qilib ushlab turish kerak, bu temperatura -2 °C dan +4 °C gacha oraliqda bo’lishi
tavsiya etiladi.
• Transformatorni ishga tushiring. Hali o’lchashni boshlamang!
• Ikkala temperaturaning ham o’zgarishlarini kuzating va to yuqoriroq temperaturaning oshishi
boshlanmaguncha kuting.
• O’lchashni dan boshlang.
• Ichki temperatura ortishni boshlaganda, muz tagidagi tashqi temperatura doimiy qoladi.
Tashqi temperatura 0.5 °C ga oshsa, muz bilan kontaktlashishni yaxshilang. Zaruriyat
tug’ilganda, o’lchash vaqtida bunday tuzatishlarni qaytaring.
• Agar ichki temperatura 60 °C ga erishsa, transformatorni o’chiring va tajribani pastroq
kuchlanish yoki quvvat bilan takrorlang.
• Agar ichki temperatura juda sekin yoki o’zgarmay qolsa (yoki taxminan minutiga 0.15 °C
ga o’zgarsa), dan o’lchash to’xtatilishi mumkin.
• Transformatorni tarmoqdan uzing.
Eslatma: Qismlarga ajratish vaqtida, birinchi navbatda temperatura datchiklarini oling va
keyin idgakli tutqichdan foydalanib, qurilish materiali namunasini chiqarib oling. Tajriba
namunasi 3 – 6-rasmlarda turli qurilish materialari namunalari uchun uzoq vaqt davomida
temperaturaning o’zgarishi tasvirlangan. Temperatura ϑIM ichki temperatura(namuna asosining
temperaturasi) egriligidan ϑA11 moslashtirish orqali aniqlangan. Uzluksiz chiziq aynan
moslashtirishdan olingan funksiya. Tashqi past temperaturaning (namunaning muzli tepasi)
o’rtacha qiymati ϑA12 temperatura ϑsovuq ni beradi. U temperatura farqini hisoblash uchun
xizmat qiladi.
∆ϑ = ϑ
IM
– ϑ
sovuq
Issiqlik o’tkazuvchanlik qanchalik kichik bo’lsa, shunchalik ichki temperatura yuqori. Shuni
qayd qilish kerakki, bunday temperaturaga erishish uchun Roxasell (izolyasion material)
ancha pastroq quvvatni talab qiladi.
Sharh
Hisoblangan issiqlik o’tkazuvchanlik real issiqlik o’tkazuvchanlikdan doimo yuqori.
Uni issiqlik yo’qotishlar orqali tushuntirish mumkin. Hisoblashlarda elektr quvvati P aynan
issiqlik oqimiga teng deb olinadi. Issiqlik o’tkazuvchanlikni λ hisoblash uchun
Ammo, o’lchash vaqtida faqat issiqlik oqimi
namunadan o’tadi va shu csababli real
issiqlik o’tkazuvchanlik uchun
Bundan quyidagini olamiz
Plastina orqali o’tayotgan issiqlik oqimi
𝑄
̇, elektrquvvatga P nisbatan kam, shu sababli
nisbat 1 ga nisbatan katta. Shuning uchun o’lchangan issiqlik o’tkazuvchanlanlik real
issiqlik o’tkazuvchanlikka nisbatan kattaroq.
Do'stlaringiz bilan baham: |