X. Sanoqulov, D. Xodiyeva. M. Satbayeva mehnat va uni 0 6qitish metodikast

ta'minlash.
Sanitariya-gigiena, 
mehnat xavfsizligi bo‘yicha belgilangan talab laming to‘ liq bajarilishini 
ta’minlash va muntazam nazorat qilib borish. Mehnat korxonalari, 
tashkilotlar, kasb-hunar kollejlari bilan uzviy aloqa o‘matish, o‘quv 
xonada ishlash qoidalari bilan tanishtirish, sinf jurnallarini, rasmiy 
hujjatlami, ish rejalarini yuritish.
Uslubiy vazifalar: Mashg‘ulotlaming yarim va bir yillik ish reja­
larini tuzish, bunda tnahalliy sharoit va ehtiyojlar va imkoniyatlarni hi­
sobga olib, o‘quvchilarni yaqindan tanishtirish mumkin bo‘lgan kasb 
turlarini tanlash, o‘g‘il va qiz bolalaming o'zlariga xos mehnat mash- 
g ‘ulotlarini amalga oshira borish, mashg‘ulotlarda zamonaviy ilg‘or 
pedagogik texnologiyalar, didaktik vositalardan keng foydalanish, 
mehnat ta’lim va tarbiyasining birligini ta’minlash.
0 ‘quvchilarda mehnat malaka va ko‘nikmalarini, mehnatga qizi- 
qish va mehnatsevarlikni shakllantirish.
Mehnat ta’limi jarayonida o‘quvchilami aqliy va axloqiy jihatdan 
rivojlantirib borishda ulaming yosh xususiyatlari, shaxsiy ruhiy va 
fiziologik sifatlarini hisobga olish, o‘quvchilarni kasbga yo‘naltirl*h 
ishlarini olib borish.

---

Boshlang4ich maktablarda mehnat ta’limi va tarbiyasining asosiy 
vazifalari o‘quvchilarni mehnatga tayyorlash, o‘qitish va umumta’lim 
maktablarining boshlang‘ich sinflarida qo‘l mehnatiga o‘rgatish, 
kasblar to‘g‘risida ma’lumotlar berish, davlat ta’lim standartlari talabi 
bo‘yicha tarbiyalash hamda o‘quvchilarni kasb-hunar egasi bo‘lib 
yetkazishda nazariy va amaliy bilim berishdan, mehnat madaniyatini 
shakllantirishdan tashkil topgan.
Mehnat madaniyatining tarkib topishi uchun darslarda doimo 
bolalarning e’tiborini asbob va materiallarni saqlash qoidasi hamda 
joylashtirish tartibiga, ish joyini to‘g‘ri jihozlashga, materiallardan 
tejamkorlik bilan foydalanish usullariga, ish harakatlarining me’yori 
va sifatiga, ish ko‘rsatkichini ta’minlovchi tadbirlarga, ishlov berishda 
olingan aniqlik va tozalikka rioya qilishga va nihoyat narsani chiroyli 
qilib bezashga talab qilib borish kerak.
Kerakli material va asboblari bilan yetarli ta’minlanmaganlik ham 
mehnat madaniyatining shakllanishiga salbiy ta’sir etadi. Ba’zan 
о ‘quvchi laming tayyorlanmaganliklari va uyushmaganliklari tufayli 
o‘qituvchining ko‘p vaqti bekorga sarf bo‘ladi: biri qaychisini, 
ikkinchisi qog‘ozini olib kelmasdan, mashg'ulotlarga qatnashib ish qi- 
layotgan o‘rtog‘ini narsa so‘rabchalg‘itadi. Shuning uchun o‘qituvchi 
dars boshlashdan oldin guruh sardorlari yordamida o ‘quvchilar o‘rta- 
sidagi o‘zaro do‘stona yordamga tayanib o‘z vaqtida choralar ko‘rishi 
lozim. Biroq har qanday holatda ham o‘quvchini uyga jo ‘natmaslik 
yoki jazo berish tartibida o‘quvchini ishsiz qoldirmaslik kerak.
Mehnat ta’limiga ijodiy tashabbussiz yondashish mehnatni aqliy 
rivojlanish omiliga aylantirmaydi. Bilimlami qo‘llashni talab qilmay- 
digan, tafakkurni faollashtirmaydigan mehnat faoliyati aqliy qobi- 
liyatlarni o‘stirmaydi.
Mehnat ta’limi u yoki bu mehnat jarayonida belgilangan tartibda va 
harakatlar izchilligiga rioya qilish kerakligini muntazam tushuntirib 
borish bilan birga Jbo‘ladigan ko‘p marta mashq qilishlar natijasida 
tarkib topadi.
Mehnatni sharaflash mehnat ahlining qadr-qiymatini uning ma- 
shaqqati uchun astoydil kurashish, o‘sib kamol topayotgan yosh av- 
lodga ta’lim-tarbiya berish jarayonida mehnatga munosabatlarini

---

shakllantirish zarur bo‘lib, yosh avlod jamiyatimiz taraqqiyotida o'/, 
bilimi: mehnat, kasb-hunarlari bilan hissa qo‘shishlari pedagog tarbi- 
yachilarning oldida turgan eng muhim vazifalardan biri hisoblanadi.