Vaziyatga huquqiy baho bering. ФК 408-моддаси: Агар товарнинг камчиликлари сотувчи томонидан маълум қилинмаган бўлса, тегишли даражада сифатли бўлмаган товар топширилган сотиб олувчи ушбу Кодекснинг 434-моддасида назарда тутилган ҳуқуқларга эга бўлади. Шарҳланаётган модданинг мазмунига мувофиқ, сотувчи сотиб олувчига тегишли даражада сифатли товарни топшириши ёки товарда мавжуд камчиликлар ҳақида сотиб олувчини хабардор қилиши шарт. Ушбу мажбурият бажарилмаган тақдирда, сотиб олувчи ўз хоҳишига кўра ё шартномани бажаришдан бош тортиш ва товар учун тўланганпул суммасини қайтаришни талаб қилиш ё бундай товарни қабул қилиш ва сотувчи шартноманинг сотилаётган товарнинг сифати тўғрисидаги шартларини бузиши натижасида кўрилган зарарни қоплаш бўйича муайян чоралар кўриш ҳуқуқига эга. Хусусан, сотиб олувчи: а) сотувчи сотилаётган товарнинг сифати тўғрисидаги шартларни бузганини ҳисобга олиб харид нархини мутаносиб равишда камайтиришни; б) сотувчи товарнинг аниқланган камчиликларини оқилона муддатда текинга бартараф этишини талаб қилиш; в) бу камчиликларни мустақил равишда бартараф этиш ва бунинг учун қилинган харажатлар қопланишини сотувчидан талаб қилиш; г) сифати тегишли даражада бўлган товарни қабул қилиб олиш, тегишли даражада сифатли бўлмаган товарни шартнома шартларига мос келувчи товарга алмаштиришни талаб қилиш, товарнинг бутун туркумида камчиликлар мавжуд бўлган ҳолда эса тегишли даражада сифатли бўлмаган товарни сифати тегишли даражада бўлган товарга тўлиқ алмаштиришни талаб қилиш ҳуқуқига эга.
6-kazus O‘zbekiston Respublikasining fuqarosi Abdurauf AQShning Garvard universitetida o‘qib, PhD diplomi bilan O‘zbekistonga doimiy yashash va ishlash uchun qaytib keldi. U O‘zbekistondagi tashkilotga ishga kirish vaqtida diplomni taqdim etganda, ish beruvchi diplomni haqiqiy emas deb topib va uni nostrifikatsiya qilish lozimligini talab qildi. Bundan norozi bo‘lgan Abdurauf Garvard dunyoning top 1000 universitetlari qatoridan joy olganligini inobatga olib, uning diplomini nostrifikatsiya qilish shart emasligi to‘g‘risida e’tiroz bildirdi.
Muhokama qiling: vaziyatga O‘zbekiston qonunchiligiga muvofiq huquqiy baho bering. “Xorijiy davlatlarda ta’lim olganlik to‘g‘risidagi hujjatlarni tan olish tartibi haqida”gi nizomning 7-bandiga asosan: Xorijiy davlatlarda ta’lim olganlik to‘g‘risidagi hujjatlarni tan olish quyidagi hollarda to‘g‘ridan to‘g‘ri (sinovlarsiz) amalga oshiriladi: O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi hamda Davlat inspeksiyasining qo‘shma qarori bilan ro‘yxati har yili tasdiqlanadigan xalqaro e’tirof etilgan tashkilotlarning (Quacquarelli Symonds World University Rankings, Times Nigher Education, Academic Ranking of World Universities) reytingida oliy ta’lim muassasalari orasida birinchi 1000 o‘rinni egallagan xorijiy oliy ta’lim muassasalarida ta’lim olgan talabgorlarning hujjatlari.
7-kazus Germaniya va Ukraina firmalari o‘rtasida xalqaro oldi-sotdi shartnomasi imzolandi. Lekin shartnoma tuzish vaqtida shartnomada qo‘llanilayotgan huquq ko‘rsatilmagan. Har ikkala davlat ham, 1986-yilda qabul qilingan “Tovarlarning xalqaro oldi-sotdi shartnomalariga qo‘llanadigan huquq to‘g‘risida” gi konvensiyani ratifikatsiya qilgan.
Muhokama qiling: ushbu holatda qo‘llaniladigan huquqni aniqlang va asoslab bering. Mazkur holatda 1986-yilda qabul qilingan “Tovarlarning xalqaro oldi-sotdi shartnomalariga qo‘llanadigan huquq to‘g‘risida” gi konvensiyaning 8-moddasiga havola qilinishi lozim. Unga asosan, agarda oldi-sotdi shartnomasiga nisbatan qo’llaniladigan huquq kelishib olinmagan bo’lsa, sotuvchi tomonning qonuni qo’llaniladi.
8-kazus O‘zbekistonlik Davron ismli san’atkor 2004-yilda mashhur xorijlik san’atkorning qo‘shig‘ini ijro qildi. Ushbu holat natijasida xorijlik san’atkor tomonidan O‘zbekistonning tegishli sud organlariga turdosh huquqlarni buzilganligi yuzasidan da’vo arizasi kiritildi.
Muhokama qiling: Vaziyatga huquqiy baho bering. Ushbu holatga amaldagi O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari va xalqaro shartnomalari nuqtai nazaridan baho bering. Xususan, 1)O‘zbekiston sudiga da’vo tartibida murojaat qilish uchun protsessual asoslar mavjudmi? 2) ushbu ishni hal qilish uchun sud aynan qaysi qonun hujjatlarini tatbiq qilishi lozim? 1179-модда. Шахсий номулкий ҳуқуқларга нисбатан бундай ҳуқуқларни ҳимоя қилиш тўғрисидаги талаб учун асос бўлиб хизмат қилган ҳаракат ёки бошқа ҳолат содир этилган мамлакат ҳуқуқи қўлланилади. Шахсий номулкий ҳуқуқларга қуйидагилар киради: шахснинг ҳаёти ва соғлиғи, шаъни ва қадр-қиммати, шахсий дахлсизлиги, ишчанлик обрўси, шахсий ҳаётининг дахлсизлиги, хусусий ва оилавий сири, номга бўлган ҳуқуқи, тасвирга бўлган ҳуқуқи, муаллифлик ҳуқуқи, бошқа шахсий номулкий ҳуқуқлар ҳамда туғилганидан бошлаб ёки қонунга мувофиқ фуқарога тегишли бўлган бошқа номоддий неъматлар тортиб олинмайдилар ўзга усул билан бошқа шахсга берилмайдилар.
Yuqoridagilarni hisobga olib, turdosh huquqlar buzilganligi fakti O’zbekistonda vujudga kelganligi uchun ishda O’zbekiston qonunchiligiga ko’ra, FK hamda “Mualliflik va turdosh huquqlar to’g’risida”gi qonuni qo’llanishi kerak.
9-kazus Transport konvensiyalari, ular ko‘p sonli bo‘lishiga qaramay, mamlakatlar o‘rtasida yuklar va yo‘lovchilarni tashishni tashkil etish va amalga oshirish jarayonida yuzaga keluvchi ko‘pgina masalalar yuzasidan yo‘l-yo‘riqlarni o‘z ichiga olmaydi. Bunday hollarda, boshqa huquqiy manba yo‘qligi sababli xalqaro qatnov tartibotini belgilash masalalarini tartibga solishda muayyan muammolar kelib chiqishi mumkin.
Muhokama qiling: ushbu vaziyatda vujudga kelgan munosabatlarni yana qaysi huquq manbalari asosida tartibga solish masalasini muhokama qiling.
1975-yilda qabul qilingan “Yuklarni TIR yordamida tashish to’g’risida”gi Bojxona konvensiyasi, “Yuklarni avtomobil trabsportida tashish (CMR) to’g’risida”gi konvensiya, 1997 йилги Автомобилда йўловчи ва багажни халқаро ташиш тўғрисидаги Бишкек конвенцияси, 1970 йилгиТез бузиладиган озиқ-овқат маҳсулотларини халқаро ташиш тўғрисида ва бундай ташувлар учун мўлжалланган махсус транспорт воситалари тўғрисидаги Битим, 1975 йилги Халқаро автомагистраллар тўғрисидаги Европа битими (СМА).
