|
Kirish
Mavzuning dolzarbligi. Ma`lumki, keyingi yillarda yurtimizda va hattoki, jahon miqyosida ro`y bergan va ro`y berayotgan ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy o`zgarishlar, ayniqsa, O`zbekiston Respublikasi istiqlolga erishgach, «O`zbekiston Respublikasining Davlat tili haqida»gi Qonunning e`lon qilinishi o`zbek tili va adabiyotiga munosabatni, uning mavqeini tubdan o`zgartirdi. Ular umumta`lim maktablaridagi ta`lim-tarbiya ishlariga ham o`zining jiddiy ta`sirini ko`rsatdi. Shu ijtimoiy-siyosiy va tarixiy voqealar asosida umumta`lim maktablarning boshlang`ich sinflarida olib boriladigan o`qish darslarining bir necha loyihalari e`lon qilindi.
Xalqimiz, ayniqsa, yoshlarimiz mamlakatimizda barpo etilayotgan jamiyat- huquqiy, insonparvar, demokratik davlat talablariga mutanosib ravishda o`zlarini rivojlantirishga ustivor ahamiyat bermoqdalar. Bunday jarayonda, ayniqsa, ma`naviyat masalasiga keng e`tabor qaratilmoqda. Ma`naviyat jamiyat fuqarorali, ayniqsa, yoshlarni eski tuzum asoratlaridan xalos etuvchi, shaxsni tarbiyalovchi uni uyushtiruvchi maqsad yo`lida birlashtiruvchi buyuk kuchga aylanib bormoqda1.
O`qish dasturining loyihasi avvalgi, shu paytgacha qo`llanib kelinayotgan dasturdan birinchi navbatda, o`zbek adabiyoti tarixini to`la va izchil ravishda o`rganishga jiddiy e`tibor berilgani bilan farqlanadi. Yangi loyihaning yana bir afzalligi va yutug`i shundaki, unda umumta`lim maktabining boshlang`ich sinf o`qituvchilariga o`qish dasturidagi xalq og`zaki ijodi, shuningdek, ayrim yozuvchilar, shoirlar va ularning asarlari o`rniga ma`lum viloyat, shahar va tumanlarda, hattoki, qishloqlarda yashab ijod etgan, adabiyotimiz taraqqayotiga ma`lum darajada hissa qo`shgan xalq ijodkorlari, shoirlar, yozuvchilarning asarlarini kiritish mumkinligi ko`rsatib o`tilganki, bular olqish va maqtovga sazovordir. Zero, birinchi prezidentimiz I.A.Karimov ham bu xususida “Biz xalqimizning dunyoda hech kimdan kam bo`lmasligi, farzandlarimizning bizdan ko`ra kuchli, bilimli, dono va albatta baxtli bo`lib yashashi uchun bor kuch va imkoniyatlarimizni safarbar etayotgan ekanmiz, bu borada ma`naviy tarbiya masalasi, hech shubhasiz, beqiyos ahamiyat kasb etadi. Agar biz bu masalada xushyorlik va sezgirligimizni, qat`iyat va mas`uliyatimizni yo`qotsak, bu o`ta muhim ishni o`z holiga, o`zibo`larchilikka tashlab qo`yadigan bo`lsak, muqaddas qadriyatlarimizga yo`g`rilgan va ulardan oziqlangan ma`naviyatimizdan, tarixiy xotiramizdan ayrilib, oxir-oqibatda o`zimiz intilgan umumbashariy taraqqiyot yo`lidan chetga chiqib qolishimiz mumkin”1 Chunki dono xalqimiz iborasi bilan aytganda, vatanparvarlik o`z ostonangdan boshlanadi. Shunga ko`ra, o`quvchilarimiz jahon adabiyoti, hozirgi zamon o`zbek adabiyoti, Respublikamizning boshqa viloyatlari, shaharlari xalq og`zaki badiiy ijodi va yozma adabiyoti namoyandalari, ularning asarlari bilan birga, o`zlari yashab turgan viloyat, shahar, tuman, hatto qishloq folklori va adabiyoti vakillari, ularning badiiy asarlari namunalari bilan ham tanish bo`lsalar foydadan holi bo`lmaydi. O`quvchilar o`z ona-yurtida ham adabiyotimiz va folklorimizning iste`dodli ijodkorlari, yozuvchilari bo`lganliklari, hatto shunday kishilar o`z oralarida ham yashayotganligini tushunib yetadilar. Ularda o`z ona-diyoriga nisbatan mehr-muhabbat hissi tug`iladi, rivojlanadi. Bu, o`z navbatida, o`quvchilarda ona-Vatanga muhabbat, o`zbek xalqi bilan faxrlanish his-tuyg`ularini paydo qiladi va o`stiradi. Biz ana shularni e`tiborga olgan holda xalq og`zaki ifodi namunalaridan biri bo`lmish maqollar xususida ilmiy izlanish olib bordik. To`g`ri, bu xususida folklorshunos olimlarimizning bir qator ishlari mavjud. Lekin ularning ishlari aynan boshlang`ich sinf o`quvchilari uchun mo`ljallab olib borilmagani, bugungi kunda boshlang`ich sinf o`qish darslikdlarida bir qator xalq maqollari mavzularga moslab berilgani, bularni o`qitishda ana shunday uslubiy qo`llanmalarning o`ta zarurligini e`tiborga olgan holda biz «Boshlang`ich sinf o`qish darslarida xalq maqollarni o`rganish usullari» mavzusini magistrlik dissertatsiyasiga asos qilib oldik. Mavzuni bugungi kun talablari asosida yoritish hozirgi kunimizning dolzarb masalalaridan biri sanaladi.
Mavzuning o’rganilish darajasi. Biz o’z оldimizga o’rganishni maqsad qilib qo’ygan mavzu yuzasidan biz qatоr adabiyotshunоs оlimlarimizning ishlari mavjud.
H.Hоmidiy, N.Abdullaev, Sh.Ibragimоv, О.Madaev, G.Jabitоva, N.Razzоqоv, G.Mirzaev, О.Jоbirоv, K.Imоmоvlar xalq оg’zaki ijоdi bo’yicha ko’plab ilmiy ishlarni оlib bоrishgan. Shuningdek, bugungi kunda ko’plab bоlalar adabiyoti nashrlarining muallifi sifatida izlanish оlib bоrgan adabiyotshunоs оlimlarimizdan Mamasоli Jumabоyevning matbuоtda va darsliklarda e`lоn qilingan bir qatоr ishlari ham mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |
