Xamrayeva Go’zal Kichik maktab yoshidagi o’quvchilarda orfografik xushyorlikni shakllahtirish reja: kirish I bob. Boshlang’ich sinflarda ona tili ta’lim sohasining mazmuni va tarkibiy qismlari

J


PORTLOVCHI SIRG‘ALUVCHI

1-dars.

• 
  o‘rgatish;
  
• 
  talaffuzini tushuntirish;
  
• 
  ko‘nikmalar hosil qilish.
  

2-dars.

• 
  o‘rgatish;
  
• 
  talaffuzini tushuntirish;
  
• 
  ko‘nikmalar hosil qilish.
  

3-dars.

• 
  Ikki tovushning talaffuzi-
  

dagi farq taqqoslash usuli orqali tushuntiriladi;

• 
  Analitik-sintetik mashqlar yordamida mustahkamlanadi.
  

Ba’zi undoshlarning o‘qitilishiga oid ko‘rsatmalarni quyidagi jadval orqali ham kuzatish mumkin:

UNDOSH
SH	S va h harfi bilan tanishtirilgach, o‘rgatiladi.	O‘quvchilar bu harf birikmalarini bir yaxlit tovush sifatida o‘qish va yozishga ko‘nikishlari lozim.
CH	C va h harfi bilan tanishtirilgach, o‘rgatiladi.
Jarangsiz jufti bor undoshllar (b-p, d-t, v-f, g-k, z-s)		Ular haqida dastlabki amaliy tushunchalar hosil qilinadi, ularning yozilishi va talaffuziga e’tibor qaratiladi.
X va h		Talaffuzi va imlosi haqida dastlabki tushunchalar beriladi, ularni farqlash bo‘yicha maxsus mashqlar uyushtiriladi.
Tutuq belgisi (‘)		Unli tovushdan so‘ng kelsa, uni cho‘zib talaffuz qilishga, undoshdan so‘ng kelsa, undoshni unlidan ajratib talaffuz qilishga xizmat qilishi haqida ham tushunchalar berilib, asta-sekin uni qo‘llashga doir ko‘nikmalar shaklllantiriladi.

Savod o‘rgatish jarayonida harflarning 4 xil (bosma, yozma, bosh va kichik) shakli va ularning ishlatilish o‘rni o‘rgatiladi. Savod o‘rgatish davrida o‘quvchilar so‘zlarni bo‘g‘inlarga to‘g‘ri ajrata olsalar, o‘qish ko‘nikmasini ham yaxshi egallaydilar. Ya’ni:

O‘QISHGA O‘RGATISH

BO‘G‘IN ASOSIDA

O‘qishning dastlabki bosqichida orfografik o‘qishdan foydalaniladi, asta-sekin orfoepik o‘qish ko‘nikmalari shakllantiriladi. Talaffuzi yozilishiga mos kelmaydigan tovushlar ishtirok etgan so‘zlar oldin orfografik, so‘ngra orfoepik o‘qib beriladi va ularning o‘qilishi bilan yozilishi taqqoslanadi. O‘quvchilar muayyan darajada tushunchaga ega bo‘lganlaridan so‘ng orfoepik o‘qish mashq qilinadi.