Xindiston matematikasi. Reja: Umumiy ma`lumotlar. Eng muxim matematik asarlar. «Arkon koidasi»


Unli pozitsion nomerlarning joriy kilinishi



Download 285,24 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/7
Sana30.06.2021
Hajmi285,24 Kb.
#105536
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
6-маъруза.Qadimgi va o‘rta asrdagi Hindistonda matematik bilimlar

Unli pozitsion nomerlarning joriy kilinishi. Unli pozitsion 

nomerlash  Vavilonda,  Xitoyda  avvalrok  boshlangan  edi. 

Amml 

bu jarayon tugamagan edi. Bu ish birinchi bulib Xindistonda 



amalga 

oshirildi.  

Sanok  kadimdan  Xindistonda  unli  sistemada  edi. 

Fakat 


ayrim  erlardagina  4  asosli  sistemadan  foydalanishgan.  Bir  nechta  razryadlarda  iborat  birliklarni 

additiv  printsipda,  ayrim  xollarda  esa  subtraktiv  formada  kullashgan.  Masalan,  19  ni  nava-dasa 

(tukkiz-un) yoki ekuna vim sati (bir kam yigirma) shaklida va xokazo. 

Sanskrit 

Uzbekchada 

Eka 


Bir 

Dvi, dve 

Ikki 

Traya 


Uch 

CHatvara 

Turt 

Pancha 


Besh 

SHash 


Olti 

Sapta 


Etti 


 

26 


Ashta 

Sakkiz 


Nava 

Tukkiz 


Dasa 

Un 


Satam 

YUz 


Katta  unli  razryadlarni  atash  uchun  turli  atamalardan  foydalanishgan.  Masalan,  Budda 

adabiyotida Budda-Guatamadan  10 000 000 dan keyin  xam  sanay olasanmi  degan  savolga  Budda, 

xar  biri  oldingisidan  100  marta  katta  bulgan  23  ta  atamani  tilga  olgan,  tallakshana,  ya`ni 

53

23



2

7

10



10



      bilan  sanokni  tugatgan.  Buddaning  ta`kidlashicha,  bularning  xammasi  birinchi 

sanokka    kiradi.  Xammasi  bulib  tukkizta  sanok  mavjud.  Oxirgi  tukkizinchi  sanokdagi  oxirgi  son 

421


46

9

7



10

10



 dan iborat.  




Download 285,24 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish