Янги педагогик технологиянинг принциплари



Download 59 Kb.
bet1/2
Sana04.04.2022
Hajmi59 Kb.
#528876
  1   2
Bog'liq
yangi pedagogik tehnologiyaning princ


Yangi pedagogik texnologiyaning prinsiplari
РЕЖА:

  1. Принцип хакида тушунча

  2. Педагогик технология доирасида янги укув материалини узлаштиришнинг даражалари

  3. Янги педагогик технологиянинг принциплари

1. Янги технологияларни лойихалаш ва улардан таълим-тарбия жараёнида максадга мувофик холда фойдаланиш маълум конуниятларга асосланади. Бу асослар ПТнинг узига хос жихатларини ифода этади ва методикадан фаркли томонларини курсатиб беради. Бошкача килиб айтганда уларни ПТ принциплари деб аташ мумкин.


Принцип - лотинча «principium» сузидан олинган булиб асос, дастлабки холат, бошкарувчи гоя, умумлашган талаб каби маъноларни англатади. Дидактикада олимлар принципларни турлича талкин килишади: педагогик фаолиятни йулга соладиган дидактик холатлар, тавсиялар (В.И.Данилов), дидактика ва методиканинг барча саволларини ечиш учун умумий талаблар (И.И.Кобиляций), дидактик максадларга эришиш усуллари (И.Я.Лернер) ва хоказо.
Биз педагогик технология принциплари деганда лойихаланган укув-тарбиявий жараённи амалга оширишда юкори натижаларга эришиш учун риоя килинадиган умумий меъёр ва талабларни тушунамиз. Демак, уни укув жараёнида хисобга олиш (риоя килиш) зарур булса, яъни унга таянилсагина у ёки бу педагогик ходисани принцип деб хисоблаш мумкин.
Олиб борилган аналитик-синтетик тадкикотларнинг курсатишича, ПТ принциплари дидактик принциплардан тубдан фарк килади ва узида мухим сифат курсаткичларни мужассамлаштиради. Дарвоке, таълимнинг тарихий ривожланиш боскичларида укув-тарбиявий жараённи амалга ошира оладиган ПТ мавжуд булганми ёки бу феномен бугун пайдо булдими? Бу саволга академик В.П.Беспальконинг жавоби куйидагича: «Педагогик технология хар доим хар кандай укитиш ва тарбиялаш жараёнида мавжуд, бирок энг макбул укитиш ва тарбиялаш технологиясини танлаш ва англаган холда бошкариш педагогика Фани ва мактаб амалиёти имкониятлари доирасидан четда коляпти») Аслида хам мактаб (олий укув юрти) амалиётида ПТнинг моддий ташувчилари- китоблар, техник воситалар ва укитиш методикаларидан купдан буен фойдаланиб келинади ёки олдиндан режалаштирилган таълим-тарбия жараёни укитувчи фаолияти оркали амалиётга жорий этиляпти. Шу билан биргаликда ПТ- бу котиб колган, сикувга олинган ялангоч лойиха эмас, балки таълим ва тарбия самарадорлигини белгиловчи катор омилларни бахолаш имконини бераоладиган ижодкорлик, яратувчилик, фидоийлик фаолияти натижасидир.
ПТ принципларини аниклашда куйидаги холатлар эътиборга олинади: 1) мавжуд жамият талабларига мос келадиган таълим-тарбия максади; 2) дидактик жараённинг объектив конуниятлари; 3) таълим тарбия жараёнини амалга оширадиган шарт-шароитлар.

3. Янги ПТни ишлаб чикиш ва амалиётга жорий этиш хам тузилиш хам мохият жихатдан яхлитлик принципига асосланади. Бу принцип технология лойихаси яратилаётганда педагогик тизимнинг барча элементларини узаро таъсир остида булишини ва узаро богликлигини эътиборга олишни таказо этади. Яъни, таълим максадининг катий аникланиши (нега ва нима учун?) укув жараёни мазмуни (нима?), ташкилий шакллари (кандай?), укитиш методлари ва воситаларини (нима ёрдамида?) саралаш ва танлашга кумаклашиши, шунингдек, укитувчининг махорат даражасига боглик холда дидактик жараён самарасини аниклашга имкон бериши керак.


Яхлитлик принципи педагогик технологияни ташкил этувчи элементлардан бирини янгилаб ёки узгартириб, колганларига тегмасликни, кайта курмасликни инкор этди. Мисол учун, таълим максадини узгартириб, унинг мазмунини ёки укитиш жараёнини эскича колдириш мумкин эмас. Нима учун бугунги кунда Республикамиз халк таълими тизимидла чукур узгаришлар ва ислохотлар амалга ошириляпти? Биринчидан, таълим-тарбия максади янгиланди- эркин фикрлайдиган фукарони баркамол инсон шахсини шакллантириш зарур. Иккинчидан, бу ижтимоий буюртма уз навбатида таълим мазмунини тубдан кайта куришни, янги укув дарсликлари ва дастурларини яратишни келтириб чикаради. Учинчидан, таълим-тарбиянинг янги мазмуни ахборотларни укувчи (талаба)Ларга маълум вакт доирасида етказиш жараёнини тезлаштирувчи воситаларни талаб этади. Ана шу важдан янги педагогик ва ахборот технологияларини яратиш Президентимиз томонидан олимларимиз олдига кундаланг вазифа килиб куйиляпти. Педагогик фаолият юргизаётган хар бир шахе бу муаммоларни тугри англаб олиши ва таълим-тарбия жараёнига ижодий ёндашиши зарур.

ПТ максадли таълим-тарбия жараёнини тавсифлайди. Агар ананавий педагогикада максад муаммосига назариячи ва амалиётчилар томонидан кам эътибор каратилган булса, ПТда бу марказий муаммо хисобланади ва унинг икки жихати амалда ажратлиб курсатилади: 1) ташхисланадиган максадли таълим ва укув материалларини узлаштириш сифатини объектив назорат килиш. 2) умумий холда шахсни ривожлантириш.


ПТ укув-тарбиявий жараённи олдиндан лойихалаш ва кейинги боскичда бу лойихани синфда амалга оширишни кузда тутади. Шу боисдан ПТнинг мухим принципи - бу булажак укув-тарбиявий жараённи олдиндан лойихалаш принципидир. Лойихаланган технология даре мавзуига ажратилагн вакт доирасида жорий этилиши лозим. Укув вакти ПТни олдиндан куришда мухим курсаткич хисобланади ва укитувчи уни хисобга олиши шарт. Лойихаланаётган дидактик жараён синф укувчиларининг узлаштириш даражасига мое келиши, хамма учун тушу нар л и булиши жуда мухимдир. Шундагина якуний натижа кулга киритилади.
Якуний натижанинг кафолатланиши ПТнинг Яна бир мухим принципидир. Бу тушунча аслида нисбий характерга эга чунки тузилагн технология амалга оширилгач, яхшими ёки ёмонми, хар калай маълум натижалар булиши- укувчиларнинг укув материалларини турли даражада узлаштириб олишлари табиий. Бирок бу ерда якуний натижа тасодифий ва паст курсаткичга эга булади. Гап мавжудлик алгоритмининг (Ма) кейинги икки боскичи хакида кетяпти; назорат килувчи харакат (Нх) дидактик жараённинг натижавий якунини аниклаб беради ва тузатиш амали (Туз) укувчиларнинг паст узлаштиришига сабаб булаётган дидактик жараён хатоларини йукотиш усулларини курсатади. Хуш якуний натижа кайси сатхда булиши керак?
Бу саволга жавобни ПТнинг жуда мухим принципи-укитишнинг тугалланганлик принципи жавоб беради. Укувчининг тажрибаларни узлаштириш сифати (а) узлаштириш коэффициенти (Ка) билан аникланишини таъкидлаган Эдик. Тадкикотларнинг курсатишича агар Ка >0,7 булса укитиш жараёни якунига етган, тугалланган деб хисобланади ва кейинги укув мавзусини урганишга киришиш мумкин. Агар Ка <0,7 булса укувчилар билан Янги мавзуни урганиш факат «узлаштирмовчилар» сонини купайтиради. Шу уринда куйидаги холатга алохида тухталиш лозим. Мамлакатимиз укув юртларида укувчиларнинг узлаштириш сифати - Ка >0,5 булса, яъни укув материалининг 55 фоизи узлаштирилса «коникарли»деб хисобланаяпти. Фикримизча, бу курсаткич таълим тизимини ислох килишнинг дастлабки боскичлари учун етарлидир. Сабаби узок йиллар давомида шаклланган эски таълим тизими совет педагогикаси инкирозига юз тутди ва мамлакатимизда миллий таълим модели яратилди. Унинг келгусидаги ижобий «портлаш эффекта» Президентимиз томонидан илмий асосланди. Ана шу «Эффект» натижасида укувчиларнинг узлаштириш сифати ам ошиб бораверади ва келажакда ривожланган давлатлар даражасига кутарилади. Демак, Ка узгарувчан кийматга эга булиб, турли давлатларнинг ижтимоий-сиёсий сохасидаги туб узгаришларни хисобга олади. Мисол учун, Америкача бихевиорстик концепцияда «муваффакият конуни» мавжуд булиб, укувчилар 95 фоиз саволларга тугри жавоб берсагина таълим муваффакияти тугрисида фикр юритилади.
Замонавий ишлаб чикариш узида «эгилувчан автоматлаштирилган тизим»ни мужассам этганлиги билан ажралиб туради. Бугун Янги технологиялар алмашувчанлик хусусиятига эга: зарурат тугилса Янги махсулот турига мое холда ишчи уринлар кайта жихозланиб,технологик жараён тузилмаси зудлик билан узгартирилади. Технологиянинг бу сифат курсаткичи эгилувчанлик деб юритилади.

Download 59 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish