Ю. В. Петров, Х. Т. Эгамбердиев, Б. М. Холматжанов, М. Алаутдинов


 Атмосфера физикасининг тадкикот усуллари



Download 7,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/164
Sana03.07.2022
Hajmi7,48 Mb.
#736073
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   164
Bog'liq
22. Атмосфера физикаси. Петров Ю.В, Эгамбердиев Х.Т

1.2. Атмосфера физикасининг тадкикот усуллари
Атмосфера физикасида турли тадкикот усуллардан фойда- 
ланилади, бирок уларнинг барчаси физикавий асосга эга. Уларнинг 
асосийлари куйидагилардир:
1. 
Кузатув
усули атмосфера, об~хаво ва икдим хакида аник 
маълумотларни олиш имконини беради. Кузатувлар Ер сирти 
якинида, шунингдек амтсоферанинг турли баландликларида амалга 
оширилиши лозим. Асосий метеорологик качталикларни улчаш 
буйича Ер усти метеорологик кузатувлари Ер шари буйлаб 
таксимланган бир неча минглаб 
метеорологик
ва юзлаб 
аэрологик
станцияларца
олиб борилади. Нисбатан камсонли метеорологик 
станцияларда куёш радиацияси, Ер ва атмосфера нурланиши хамда 
Ер сирти иссиклик балансининг ташкил этувчилари (
актино

метрик
ва 
иссиклик баланси
улчовлари) кузатилади. Бундан 
ташкари 
махсус 
жихозланган 
обсерватория ларда 
атмосфера 
электри, озон ва газ таркиби устида кузатувлар олиб борилади.
Катта хажмдаги улчовлаР геофизик ракета ва Ернинг 
метеорологик сунъий йулдошлари ёрдамида олиб борилади. Бу 
усулни амалга ошириш максадида бутун Ер шари майдонини 
камраб олган метеорологик кузатув тармоги ташкил этилган.
2. Атмосфера физикасида 
эксперимент
усулининг имконияти- 
ни куллаш чекланган. У табиий ва лаборатория шароитида 
утказилиши мумкин.
Табиий шароитда экспериментга дулли булутларни таркатиш 
максадида таъсир этишни, кушимча ёгин хосил килиш максадида 
ёмгирли катламли булугларга таъсир этиш, туманни таркатиш 
тажрибаларини мисол килиш мумкин. Бу тажрибалар амалий 
максадни кузда тутсада, табиатдаги у ёки бу ходисаларни чукуррок 
урганишга имкон берди.
Бу турдаги эксиериментларга глобал, худудий ёки давлат 
(миллий) куламида бирон-бир ходиса ёки жараённи мажмуавий 
экспедицион тадкикотларини киритиш мумкин. Мисол учун, катта 
худудлар устидаги гидросфера ва атмосфера хакидаги туликрок 
маълумотларни йигиш максадида Халкаро йил л ар тадбирлари 
утказилади. 1882-1883 ва 1932-1933 йилларда Биринчи ва Иккинчи 
халкаро кутб йиллари 
утказилган. 
Халкаро геофизик йил 
(01.07.1957-31.12.1958) вактида мажмуавий геофизик тадкикот- 
ларда сайёранинг бутун худуди камраб олинган.
10


Глобал атмосферавий жараёнлар тадкикоти дастури доирасида 
XX асрнинг 70-йилларида катор дастурлар амалга оширилди. Булар 
Тропик, Кутбий, Мажмуавий Энергетик, Муссон ва бошка 
дастурлар.
Лаборатория шароитидаги экспериментларга мисол килиб 

Download 7,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   164




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish