Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети математика факультети «Математик моделлаштириш ва криптоанализ»

Криптографик протоколлар фани бўйича мустақил таълим мавзулари

1. 
   PPTP протоколи.
   
2. 
   L2F протоколи.
   
3. 
   L2TP протоколи.
   
4. 
   VPN ва криптографик воситалар.
   
5. 
   VPN ни хосил қилишдаги стандарт протоколлар.
   
6. 
   EKE шифрланган калитлари.
   
7. 
   Очиқ калитлар инфратузилмаси протоколлари.
   
8. 
   Электрон тўловлар протоколлари.
   
9. 
   Протоколларга ҳужумлар.
   

SLAYDLAR




















ГЛОССАРИЙ
Алфавит – ахборотларни шифрлаш ва дастлабки матнга ўгириш учун фойдаланиладиган чекли сондаги белгилар тўплами.
Аслига тўғрилик – ахборотни муаллифга тегишлилиги ва яхлитлигидир (яъни муаллиф томонидан ёзилган маълумотни ўзгартирилмаганлиги).
Ахборот технологияси – ахборотни тўплаш, сақлаш, излаш, унга ишлов бериш ва уни тарқатиш учун фойдаланиладиган услублар, қурилмалар, усуллар ва жараёнлар мажмуи.
Ахборот захиралари – алохида хужжат ва алохида хужжат тўплами, ахборот тизимлари (кутубхона, архив, фонд, маълумотлар банклари, бошқа ахборот тизимлари) даги хужжатлар ва хужжатлар тўпламидир.
Ахборотлаштириш - ахборот ресурслари, ахборот технологиялари ва ахборот тизимларидан фойдаланилган ҳолда юридик ва жисмоний шахсларнинг ахборотга бўлган эҳтиёжларини қондириш учун шарт-шароитлар яратишнинг ташкилий ижтимоий-иқтисодий ва илмий-техникавий жараёни.
Ахборот ресурси – моддий жисмлардаги ёки ахборот тизими таркибидаги ахборот, маълумотлар банки ва базаси, дастурий маҳсулот.
Ахборотни мухофаза этиш – ахборот борасидаги ҳавфсизликка тахдидларнинг олдини олиш ва уларнинг оқибатларини бартараф этиш чора-тадбирлари.
Ахборот хавфсизлигини таъминлаш – бу ахборотлашган муносабатлар субъектлари ҳуқуқ ва қизиқишларини қаноатлантириш кафолатидир.
Гаммалаш – аниқ бир қонуниятга мувофиқ гамма шифрни очиқ матнга бириктириш жараёни,
Гамма шифр – псевдотасодифий иккилик кетма-кетлик бўлиб, берилган алгоритм асосида очиқ маълумотларни шифрлашда ва шифрланган маълумотларни очишда ишлаб чиқилади.
Имитоҳимоя – ёлғон маълумотлардан ҳимоя. Имитоҳимояни таъмнлаш учун шифрланган мааълумотларга фиксирланган узунликдаги аниқ бир қоида асосида очиқ матн ва калитдан олинган имитоставка қўйилади.
Криптографик ҳимоя – криптографик қайта ўзгартириш ёрдамида маълумотларни ҳимоя қилиш бўлиб бунда маълумотларни шифрлаш ва имитоставкани ишлаб чиқиш тушунилади.
Дешифрлаш – шифрлашга тескари бўлган жараён, яъни калит ёрдамида шифрланган маълумотни дастлабки маълумот ҳолатига ўтказиш.
Замонавий криптография тўртта катта бўлимларни ўзига қамраб олади: симметрик криптосистемалар, очиқ калитли криптосистемалар, электрон рақамли имзо системалари ва калитларни бошқариш.
Калит – бевосита дастлабки маълумотни шифирлаш ва дешифирлаш учун зарур бўлган манба.
Калитларни тақсимлаш ва бошқариш – криптобардошли калитларни ишлаб чиқиш (ёки яратиш), уларни муҳофазали сақлаш ҳамда калитларни фойдаланувчилар орасида муҳофазаланган ҳолда тақсимлаш жараёнларини ўз ичига олади.
Криптобардошли деб шифрнинг очишга нисбатан мустаҳкамлиги хусусиятига айтилади. Одатда бу характеристика дешифрлаш учун зарур бўладиган вақт билан аниқланади.
Криптобардошлилик – шифрлаш калити номаълум бўлган ҳолда шифрланган маълумотни дешифрлашни қийинлик даражасини белгилайди. Криптобардошлиликни белгиловчи бир-нечта кўрсаткичлар мавжуд, булардан:
-дешифрлаш учун қидирилаётган калитларнинг мумкин бўлган барча имкониятлари сони;
-дешифрлаш учун зарур бўлган ўртача вақт. Ахборотларни муҳофазалаш мақсадида шифрлашнинг сифати калитнинг махфий сақланиши ва шифрлашнинг криптобардошлилик даражасига боғлиқ.