" dasturlash I "

1.4.Massiv.

Massiv- bu bir xil tipli, chekli qiymatlarning tartiblangan to’plamidir.
Massivlarga misol sifatida matematika kursidan ma’lum bo’lgan vektorlar, matritsalarni ko’rsatish mumkin. Dasturda ishlatiluvchi barcha massivlarga o’ziga xos ism berish kerak. Massivning xar bir xadiga murojaat esa, uning nomi va o’rta qavs ichiga olib yozilgan tartib xadi orqali amalga oshiriladi:
[]
massiv_nomi> []
bu yerda - massiv hadining joylashgan o‘rnini anglatuvchi tartib qiymati. Umuman olganda, o‘rnida qatnashishi ham mumkin. Indeksni ifodalovchi ifodaning tipini – indeks tipi deb ataladi. Indeks tipining qiymatlar to‘plami albatta nomerlangan to‘plam bo‘lishi, shu bilan bir qatorda, massiv hadlari sonini aniqlashi va ularning tartibini belgilashi kerak.
Massivlar ikki xil ko‘rinishda bo‘lishi mumkin: bir o‘lchovli va ko‘p o‘lchovli.
Bir o‘lchovli massivlar bitta tipdagi o‘zgaruvchilar ro‘yxatidan iborat bo‘ladi. Bir o‘lchovli massivni e’lon qilish uchun, dastlab, massiv tipi, so‘ng massiv nomi ko‘rsatiladi.
int mas[]; // ishlaydi va lekin noto‘g‘ri yo‘l
yoki
int[] mas; // to‘g‘ri yo‘l
Bu yerda «int» tipida va «mas» nomli massiv e’lon qilinmoqda. O‘zgaruvchi yaratilganida shu o‘zgaruvchiga tipiga qarab operativ xotiradan ma’lum bir joy ajratiladi, massivlarda ham shunday, faqat qancha joy ajratish kerakligini «new» kalit so‘zidan keyin ko‘rsatish lozim.
mas = new int[12];
Massiv nomi kiritilmoqda va «=» belgisidan so‘ng, «new» kalit so‘zi ishlatilmoqda. Undan so‘ng massiv elementlari tipi va nechta elementlan iboratligi ko‘rsatilmoqda.
Yuqoridagilarni inobatga olib, shuni aytish kerakki, massiv yaratish ikki bosqichda amalga oshiriladi.
1. Massiv e’lon qilinmoqda
2. E’lon qilingan massiv uchun xotiradan joy ajratilmoqda.
Massivlarga yaratilishi bilan boshlang’ich qiymat berish mumkin. Massiv
boshlang’ich qiymat beruvchisi katta qavs bilan o’ralgan vergul orqaliajratilgan ifodalar ro’yxati. Vergul massiv elementi qiymatlarini ajratibturadi. new operatoridan foydalanishning keragi yo’q.
Ko’p o’lchamli massivlarda ishlash bir o’lchamli massivlar bilan ishlashga o’xshash, lekin ko’p o’lchamli massivlarda massivlar ichma ich joylashib ketaveradi. Masalan ikki o’lchamli massiv:
int ikkitalik[ ][ ] = { {1, 2, 3}, {4, 5, 6}};
Massivlar haqida o’rganadigan eng muhum narsa bu figurali qavs ichidagi qiymatlardan foydalanish. Buni amalga oshirish uchun eng katta qavs ichidagi massivlardan qaysidir birini va o’sha massivning foydalanmoqchi bo’lgan elementning indeks sonini ko’rsatish kifoya, buni esa massiv nomidan keyingi qavslardan foydalanib qilamiz.
Masalan:
System.out.println(ikkitalik [1] [2]) ; bu ifoda ekranga 6 sonini chiqaradi. Chunki ikkitalik nomli massiv ikkita kichik massivga ega.
int ikkitalik[ ][ ] = { {1, 2, 3}, {4, 5, 6}};
Arrays klassi java.util.Arrays paketi yordamida ishlatiladi. Bu klassda statik metodlar mavjud. Bu statik metodlar yordamida massivlar ustida amallar bajarish mumkin. Arrays klassining barcha statik metodlari sodda ma’lumotlar tiplari uchun qayta yuklangan.
public static void sort(Object[] a) – massivning elementlarini o‘sib borish tartibida saralash. Barcha sodda ma’lumotlar turlari uchun qayta yuklangan.
public static int binarySearch(Object[] a, Object key) – tartiblangan massivlar uchun binar qidiruvni amalga oshiradi, key qiymatni a massivdan qidiradi. Agar massivda qiymat mavjud bo‘lsa, uning indeksini ekranda chiqaradi. Agar massivning ichida berilgan qiymat mavjud bo‘lmasa, manfiy son qaytaradi.