1- modul: ijtimoiy psixologiya faniga kirish 1-mavzu: Ijtimoiy psixologiyaning shakllanishi va rivojlanishi. Ijtimoiy psixologik g’oyalarning shakllanish tarixi

3 xil yondashuv
mavjud:
Birinchi yondashuv
ga ko’ra, ijtimoiy psixologiya inson psixikasiga oid
ommaviy xodisalarni o’rganadi. Ushbu yondashuv doirasida ayrim tadqiqotchilar
sinflar psixologiyasini o’rganish zarur deb tan olishsa, boshqalar har qanday
ijtimoiy uyushma yoki guruhga oid qonuniyatlarni, ularning an’analari, urf-
odatlariyu, rasm-rusmlarini o’rganish dolzarb ekanligini ta’kidlaganlar. Yana bir
guruh tadqiqotchilar esa ijtimoiy psixologiya ko’pchilikka qarashli bo’lgan
ijtimoiy fikrni yoki moda kabi ommaviylashib ketadigan jarayonlar sababini
o’rganishni lozim, deb topadigan. Ularning fikrini rivojlantirib, ushbu
yondashuvga hayrihox bo’lgan boshqa bir olimlar guruhi ijtimoiy psixologiyaning
predmeti aslida jamoa psixologiyasini o’rganish ekanligini yoqlaydilar. Bu
yondashuvning umumiy xulosasi shuki, ijtimoiy psixologiya mohiyatan aslida
jamoa psixologiyasidir.
Ikkinchi yondashuv
tarafdorlarining fikrida umumiylik shuki, ularning
ta’kidlashlaricha, ijtimoiy psixologiya shaxsning ijtimoiy qiyofasini,

---

4
psixologiyasini o’rganadi. Turli olimlar fikrida o’ziga xoslik esa aynan shaxsning
qaysi sifatlariga ko’proq e’tiborni qaratishda namoyon bo’ldi. Kimdir shaxsning
alohida ijtimoiy sifatlariga urg’u bersa, boshqalar uning tipologiyasini ahamiyatli
predmet ekanligini ta’kidladi. Bundan tashqari, shaxsning guruhdagi o’rni,
shaxslararo munosabatlar va umuman munosabatlar tizimi ushbu yo’nalish
tarafdorlarining diqqat markazida bo’ldi.
Uchinchi yondashuv
– yuqorida ikki yondashuvning o’ziga xos tarzdagi
uyg’unlashuvi shaklida namoyon bo’ldi. Ya’ni, unga ko’ra, ijtimoiy psixologiya
ommaga xos bo’lgan psixologik xodisalarni ham, shaxsning guruhdagi maqomini
ham birdan o’rganishi lozim.
Rus olimi
B.D. Paro’gin
turli yondashuvlarga e’tibor bergan xolda ijtimoiy
psixologiya o’rganadigan eng muhim masalalarni yagona andozada umumlashtirdi.
Ya’ni, uning fikricha,