1. Alyuminiy haqida ma’lumotlar, tabiatda uchrashi



Download 26,09 Kb.
bet2/5
Sana18.07.2022
Hajmi26,09 Kb.
#823822
1   2   3   4   5
Bog'liq
Mustaqil ish-2 alyuminiy

Tabiatda uchrashi. Alyuminiy yer sharida eng ko’p tarqalgan metallardan biridir. U tuproqni, dala shpati, slyuda va juda ko’p minerallarni tarkibiga kiradi.
Al2O3-korund, rubin, sapfir, ortoklaz, K2O*Al2O3*6H2O, Na3[AlF6] -kriolit, Al2O3·2SiO2*2H2O –kaolin, Al2O3*nH2O- boksit, Na2O*Al2O3*2SiO2 nefelin, K2SO4*Al2(SO4)3*2Al2O3*6H2O alunit va juda ko’p alyumosilikatlar ma’lum.
Alyuminiyning faqat bitta izotopi barqaror bo’lib u 13 27Al (100%).
Fizikaviy xossalari. Sof holdagi alyuminiy, ancha yengil, oqish-kumushsimon rangli metall. Zichligi 2712 kg/m3. Texnik alyuminiyning erish harorati 658 °C, sof alyuminiy esa 660 °C da eriydi. Solishtirma erish issiqligi 390 kJ/kg. Alyuminiyning nur qaytarish xossasi ham ancha yuqori. Shuningdek, ushbu metall yuqori elektr o‘tkazuvchanlik (37·106 Sm/m) va issiqlik o‘tkazuvchanlik (203,5 Vt/(m·K)) xossalariga ega. Alyuminiy deyarli barcha metallar bilan qotishmalar hosil qiladi. Uning mis va magniy bilan qotishmasi – dyuralyuminiy, hamda, kremniy bilan qotishmasi – silumin ko‘proq tarqalgan.
Kimyoviy xossalari. Havo kislorodi bilan oksidlanadi va uni sirtida 0,101*10 -4 sm yupqa oksid parda qoplagan bo’ladi, bu uni keyingi oksidlanishdan saqlaydi. Al2O3 bir necha allotropik shakl o’zgarishlarga ega. Ularning ichida korund o’tga chidamli va yuqori suyuqlanish haroratiga ega ( suyuql. harorati 2050oS). Qattiqligi jihatidan olmosga yaqinlashadi. Kristall Al2O3 kimyoviy jihatdan ancha barqaror suv va kislotalar bilan ta’sir etmaydi.
Agar alyuminiy sirti kuchli oksidlovchilar (kons.HNO3, K2Cr2O7) bilan ta’sir ettirilsa metallning korroziyaga chidamliligi yanada ortadi. Alyuminiy idishlarda nitrat kislota saqlash va tashish mumkin.
Alyuminiy suyultirilgan xlorid kislota bilan ta’sirlashib:
2Al + 6HCl = 2AlCl3+H2
Konsentrlangan nitrat kislota odatda alyuminiyni passivlashtiradi. Sulfat kislota bilan alyuminiy asosli tuzlar hosil qiladi. Alyuminiy ishqorlarda eriganida:
2Al + 6H2O + 6KOH = 3H+ 2K3[Al(OH)6]
Alyuminiyning kislorod bilan ta’sirlanishi juda tez boradi:
2Al + 1,5O= Al2O+ 1653,1 kJ/mol.
Bunda harorat 3000-3500oC gacha ko’tariladi va atrofga ultrabinafsha nurlar tarqaladi.
1859 y. N.N.Beketov alyuminiyni metallarni ularni oksidlaridan qaytarish uchun ishlatdi. Bu usul alyuminotermiya deyiladi. Agar 1g-atom kislorodga to’g’ri keladigan kislorod mirdori 551,2 kJ/moldan kam bo’lgandagina oksidlardan metallarni qaytarish mumkin.
Alyuminiy bilan CaO, BaO va MgO ni qaytarib bo’lmaydi, chunki 1g- atom kislorodga to’g’ri keladigan energiya miqdori 636,5 608,9 va 599,7 kJ/mol. Amalda termitli payvandlash katta ahamiyatga ega. Fe2O3yoki Fe3O4 bilan alyuminiy metali aralashmasi yondirilsa temir qaytariladi va bunda juda katta energiya chiqadi.
Alyuminiyni galogenlar bilan oksidlanishi ko’p mirdorda energiya chiqishi bilan boradi.
Al + 3/2F= AlF3 + 1304,2 kJ/mol; Al + 3/2Cl= AlCl+ 695.9 kJ/mol
Al + 3/2I2 = AlI3 +323,0 kJ/mol; Al + 3S = Al2S+575,9 kJ/mol
Yuqori temperaturada alyuminiy:
Al +1/2N= AlN + 240,2 kJ/mol; 4Al + 3C = Al4C3
Alyuminiy karbid gidrolizlanganda metan ajraladi:
Al4C+ 12H2O = 4Al(OH)+ 3CH4

Download 26,09 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish