1-Amaliy mashg`ulot: hfxgi faninining asosiy tushunchalari va mohiyati. Xavf turlari, ularni gruxlash va identifikatsiyalash. Xavf, xavfsizlik madaniyati

Xavfning kvantifikatsiyasi. Kvantifikatsiya–sifat darajasi aniqlanadigan va baholanadigan murakkab tushunchalarga sonli xarakteristika berish demakdir. Kvantifikatsiyaning sonli, balli va boshqa usullar qullaniladi. Xavfning eng keng tarqalgan soniy baholash mezoni-tavakkal(«risk»), tavakkalchilik, ya’ni xavf-xatarga qarshi bormoqdir..
Soniy baholash-ma’lum davrdagi faoliyat davomida yuzaga kelgan ko’ngilsiz oqibatlarni oldindan ehtirom qilingan, sodir bo’lishi mumkin bo’lgan xavfga, ko’ngilsiz oqibatlarga nisbatidir. Tavakkalni aniqlashda oqibatlarning sinfi ko’rsatilishi lozim.
Xavfning identifikatsiyasi. Xavf potensial, ya’ni yashirin xarakterga ega. Shu sababli, hayot faoliyat xavfsizligini ta’minlashda xavfni oldindan aniqlash muhim rol o’ynaydi. Identifikatsiya –xavfni va uning soniy hamda vaqtli ko’rsatkichlarini aniqlash jarayoni bo’lib, uning soniy hamda vaqtli ko’rsatkichlarini aniqlash jarayoni bo’lib, uning natijasida hayot faoliyat xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan.
1.2.Sabab va oqibat
Potensial xavf yuzaga keladigan, amalga oshadigan sharoitlar baxtsiz hodisalarning sabablari dyeiladi. Baxtsiz hodisalar turli xil ya’ni jarohatlar, shikastlanishlar, kasallanishlar va boshqa ko’rinishlarda bo’lishi mumkin.
Xavf, sabab va oqibat-baxtsiz hodisalarni, favqulodda holatlarni, yong’inlarni va shu kabi boshqa ko’ngilsiz hodisalarni asosiy xarakteristikasi hisoblanadi. «Xavf – sabab – ko’ngilsiz oqibatlar» - bu logic rivojlanish jarayoni bo’lib, yashirinxavfni yuzaga chiqishiga hamda real zarar keltiribchiqarishga olib keladi. Quyida yuqoridagi uchlikka misol keltiramiz:
Elektr toki(xavf) – qisqa tutashuv (sabab) – kuyish (oqibat);
Pestisidlar (xavf) –to’g’ri foydalanmaslik (sabab) – zaharlanish(oqibat).
I-guruhga tarqatiladigan savollar:


Inson__________Mashina______Muhit Xavfsizlikni tizimiy tahlil qiling. Inson Mashina Muhit. Yuqorida berilgan daraxt orqali Manashu so’zning ma’nosini shunday joylashtiringki shajara hosil bo’lsin. Bu daraxt orqali nimalarni ifodalay olasiz? (insonga soladigan xavf xatar, e’tiborsizlik, tasoddif, halokat.)