1-amaliy mashg’ulot Qurilmalarning emirilishi Ta`mirlash

Deminerallashdan keyingi kushimcha neytrallash.
Bu jarayonning vazifasi: deminerallangan neftga soda (Na₂CO₃) eritmasini yuborish. Maksadi: kolgan tuzlar (MgCL₂, CaCl₂) ni Mg (OH)₂ va CaCO₃ xolida ajratib chikarish. Neft koladigan NaCL atmosferali xaydash chukmasi bilan chikarib yuborildi.
Bu jarayon unumdorligiga xalakit beradigan omillar:

• 
  “neft - suv” muxitida kam mikdordagi tuzlar bilan neytrallovchi reagent urtasidagi uzaro ta’sirlashuvning kiyinligi;
  
• 
  ortikcha olinishi mumkin bulgan soda ta’sirida jixozlarning emirilishini oldini olish uchun zarur bulgan soda mikdorini aniklash (xisoblash). Optimal soda mikdori 5 - 10 rrm ni tashkil etadi.
  

YUkorida aytib utilgan tadbirlar amalga oshirilgandan sung deminerallangan neft atmosferali xaydash kolonnasi boshagidagi kondensatorda yigiladi. Uning tarkibi uglevodorod va oz mikdordagi suv aralashmasidan iborat bulib, oson kondensatsiyalanadi. Kondensatsiyalanish “neft / suv” nisbatiga (ularning parsial bosimlariga) boglik.
Uning oldini olish uchun kondensatsiyalanishning kuyidagi ikki usulidan foydalaniladi:

1. 
   Suvli muxitdagi HCL ni neytrallash.
   
2. 
   Metall sirtida ximoya pardasi xosil kiluvchi aminobirikmalar purkash.
   

HCL ni neytrallash: HCL ni barcha komponentlar kondensatsiya-lanishidan avval ikki usulda neytrallanadi:
a) Ammiak bilan neytrallash. Bu usulda sistemaga gaz xolidagi ammiak yuboriladi va HCL gazsimon xoldagi amoniy xlorid tuziga aylantiriladi. Bu tuz kondensatsiyalangan suvda erib HCL xosil kiladi va uning mikdorini rN - metriya usuli bilan aniklab, neytrallangan HCL mikdori aniklanadi. Bu usulning kamchiliklari:
Birinchisi. Sistemadagi HCL mikdori kup buosa, kup mikdorda tuz xosil bulib, gaz xolidan kristall xolidagi moddaga aylanadi va kondensatsiyalanishdan avval tuz chukindisi kolonna tubida chukadi, natijada “chukindi ta’siridagi” juda xavfli korroziya turini keltirib chikaradi. Bu “boshak”dagi xloridlar mikdori > 50 rrm bulganda sodir buladi.
Ikkinchisi. Ammiak sistemaga kiritilganda rN ning ortishi okibatida gaz xolidagi H₂S ning suvda eruvchanligi ortadi. Bu kushimcha H₂S - li korroziya jarayoni yuz berishiga olib keladi. Buning oldini olish uchun deminerallash suvini kizdirib, erigan ammiakni buglatib turish kerak.

2. 
   Neytrallovchi aminobirikmalardan foydalanish.
   

Atmosferali xaydash kolonnasida vodorod xloridni neytrallash uchun morfolin - geterotsiklik amino birikma O(SN₂ - SH₂^-)₂NH dan foydalaniladi. Uning ta’sirida:
O (SN₂ - SH₂)₂ NH + HCL = O (SN₂SH₂) NH₂⁺ CL^-
cuvda eruvchan barkaror tuz xosil buladi.
Afzalligi:

• 
  idish tubi (devori)da korroziya keltirib chikaruvchi chukindi xosil kilmaydi;
  
• 
  kolonnadagi chikuvchi maxsulotda rN - ni anik va oson nazorat kilish imkoniyatini beradi.
  

Ishlatilish usuli:
Neytrallovchi aminobirikma kolonnaga kondensatsiyalanish boshlani-shidan avval purkalanadi. Purkalanadigan amin mikdori maxsus usulda xisoblanadi:
Masalan: Okim xarakati (debit ottoka) = 95 t / soat.
Fraksiya xarakati (debit fraksiya) = 92 t / soat.
Purkash mikdori (%) = 4 rrm.
Aminning solishtirma ogirligi - 1,005 kg / sm³
Xisoblash: sarflanadigan aminning massasi:
m = 4 (95 + 92) = 4 rrm * 187000 t / soat = 0,748 kg / soat.
Sarflanadigan eritma xajmi:
V = m / r = 0,748 kg / coat / 1,005 kg / l = 0,74 l / soat.
Neytrallash jarayoni boshkarish - kolonna boshagida urnatilgan suvning rN - ini ulchovchm asbob kursatkichi asosida amalga oshiriladi. Optimal jarayoni uchun rN = 7 bulishi kerak, buning uchun neytrallashda:
- rN juda kichik bulmasligi kerak. Aks xolda NCL - kupligi okibatida kislotali korroziya ruy beradi. SHuning uchun “boshak”dagi suv satxining rN - i suv buglari kondensatsiyalanishi vaktidagi rN - dan kichik bulishi kerak:
- rN juda yukori xam bulmasligi kerak . Aks xolda N₂S - ning eruvchanligi ortib, korroziya tezligi ortadi va korroziya maxsulotlari (FeCI₂, FeS ) tufayli “ kora suv “ xosil buladi.
Tajribaning kursatishiga ish jarayonidagi eng makbul muxit rN = 5,5 - 6,0 ekan.
2. Ximoya pardasi xosil kiluvchi aminlar - ingibitorlardan foydalanishda ular suv buglari kondensatsiyalanishidan avval idish devorlariga utirib kolishi uchun purkaladi. Ximoya pardasi barkaror turishi uchun amin doimiy purkab turiladi.
Sarflanadigan aminning mikdori:

• 
  Okimning xajmi (mikdori) (FR 55) = 95 t / soat.
  
• 
  Benzin uzatilishi ( SNFB, FC 53) = 92 t / soat
  
• 
  Purkash kaeffitsenti = 3 rrm (massaga nisbatan)
  
• 
  Amin (eritma) ning zichligi = 0,91 g / sm³ (kb / l)
  

a) Parda xosil kiluvchi amin massasi:
3 * (92 + 95) = 0,56 kg / soat

2. 
   Xajm buyicha: 0,56 / 0,91 = 0,6 l / soat kabi xisoblanadi.
   

Korroziya jarayonlarini nazorat kilib borish.

Korroziyaga karshi ximoya choralari boskichlari:

• 
  neft xomashyosini deminerallash;
  
• 
  minearl tuzlar koldigini neytrallash;
  
• 
  kolonna boshagida xosil buladigan HCL ni aminlar yordamida neytrallash;
  
• 
  idish ichki devorlariga ximoya pardasi xosil kiluvchi aminlar bilan ishlov berib turish.
  

Umuman, korroziyalanish jarayonini kuyidagi usullar yordamida nazorat kilib turiladi:
A) Rezervuar boshagidagi xloridlar mikdorini ulsab borish. Bu xloridlar: HCL ni neytrallashda xosil bulgan aminoxloridlar, temir xloridi va suvdagi HCL sababli paydo buladi. Barcha tadbirlar natijasida 10 rrm dan kup bulmagan mikdordagi xloridlar bulishiga erishish zarur.
B) Temir ioni mikdorini nazorat kilish. Eritmadagi temir-ionlari mikdori korroziya jarayonlari kulamini belgilab beradi. Uning mikdorini kamligi korroziyalanish kulami kamligini bildirib, mikdori rrm birliklarida ifodalanib turiladi.
V) Korroziya belgilari paydo bulishini kuzatib borish. Bunda korroziya indikatorlaridan foydalaniladi.
Ishlatilayotgan jixozlar yasalgan metall kotishmalaridan yasalgan plastinka namunalari ishlab chikarish jarayoni muxitida saklab turiladi va vakti - vakti bilan tekshirib boriladi. Namunada yuz beradigan sifat va mikdor uzgarishlari asosida tegishli xulosalar chikariladi.
YUkorida keltirilgan barcha tadbirlarni amalga oshirish bilan xar yili ishlatiladigan jixozlar sirtini yuz mikron emirilishdan saklashga erishiladi.
Nazorat savollari.

1. 
   Neftni kayta ishlash jarayonlarida korroziyaning kaysi turlari uchraydi.
   
2. 
   Kayta ishlash jarayonlarida oltingugurt birikmalarining korrozion xususiyatlarini tushuntiring.
   
3. 
   Deminerallash jarayoniga xos korroziya mexanizmini tushuntiring.
   
4. 
   Atmosfera bosimida neftni xaydashda korroziyaga karshi parda xosil kiluvchi aminobirikmalarning ishlatish mexanizmini tushuntiring.
   

Tayanch iboralar: Neftni kayta ishlash, yukori past temperaturali korroziya, va ta’siridagi korroziya, deminerallash, AT jarayonidagi korroziya.