1-amaliyot Leksikologiya. Leksik birliklar mohiyati haqidagi nazariy qarashlar tahlili

O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI XORIJIY FILOLOGIYA FAKULTETI O‘ZBEK FILOLOGIYASI KAFEDRASI 5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish (o‘zbek tili) BAKALAVRI YO’NALISHI UCHUN   (2-kurs, 3-semestr)

O‘ZMU -2020

5-amaliyot Leksik sinonimiya, antonimiya va partonimiyaga doir nazariy qarashlar tahlili Mavzu rejasi:

1. Leksik sinonimiya va antonimiya.

2. Leksik partonimiya.

3. Leksik sinonimiya, antonimiya va partonimiyaga doir nazariy qarashlar tahlili

Kalit so‘zlar

• Sinonimlar – yaqin ma’nolarga ea bo‘lgan so‘zlar. Masalan: aft, bashara, nusxa, yuz, turq kabi.
• Antonimlar – qarama-qarshi ma’nolarga ega bo‘lgan so‘zlar. Masalan: yomon-yaxshi, chiroyli-xunuk, uzun-qisqa kabi.
• Sinonimiya – tildagi sinonimlar yig‘indisi.
• Leksik sinonimiya – leksemalarning bir xil ma’no anglatishiga ko‘ra guruhlanishidir (in, uya, oshyon).
• Dominant – sinonimik qatordagi bosh so‘z.
• Kontekstual antonimiya – o‘zaro zid ma’no ifoda etmagan leksemalarning ma’lum kontekst ichida muallif tomonidan antonimik munosabatlarga kiritilishidir.
• Leksik antonimiya- leksemlarning bir-biriga zid ma’no anglatishi asosida guruhlanishidir: qalin-yupqa.
• Kontekstual sinonimiya – til birligi sifatida o‘zaro sinonim bo‘lmagan leksemalarnig ma’lum kontekst doirasida sinonim munosabatga kiritilishi.