1. Фан ижтимоий-маданий ҳодиса сифатида билим, фаолият ва ижтимоий


Ўзбекистоннинг интеллектуал элитаси ва уларга ишлаш учун яратилган



Download 1,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet44/48
Sana10.08.2022
Hajmi1,36 Mb.
#846811
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   48
Bog'liq
592591-9

26.Ўзбекистоннинг интеллектуал элитаси ва уларга ишлаш учун яратилган 
шароитлар. Олимларнинг учрашувлари ва мулоқотини ташкил этиш, фикр 
алмашиш воситаларининг таснифи ва уларнинг бир биридан фарқли жиҳатлари. 
Илмий 
элита 
ваинтеллектуаллар
илмиймуҳитнингалоҳидатипиниташкилэтади

Илмий элита ваинтеллектуаллар – интеллектуал мулкбунёдкорлари.
Интеллектуал 
мулкнингўзиниумуманолгандакелибчиқишимазкуролимёкиилмийжамоамеҳнатибиланбо
ғлиқбўлганбилимваахборотгамулксифатидаэгаликқилишҳуқуқидебтаърифлашмумкин.
Элита 
(лотинча 
«eligo» 
сўзидан) 
«танлаш» 
деганмаънонианглатади. 
Ўз-
ўзиданравшанки, 
зиёлиларнинг 
ранг-
барангқатламидауларнингсаранусхалариватипажлариалоҳидаажралибтуради. 
Шу 
сабаблизиёлиларқатламимуҳитида 
интеллектуал 
элита 
доимо 
мавжудлигинидадилтахминқилишмумкин. 
Бумаънавийбойликларбунёдкорлари, 
профессионал ҳамжамияттанолганатоқлиназариячилар, муҳандисларватиббиётчиларниўз 
ичига олувчижамиятгултожи, десак, муболағабўлмайди. 
Суперинтеллектуалэлитага 
Нобель 
мукофотисоҳибларикиритилади

Буинсонфаолиятибарчажабҳаларинингилмийривожланишигажудакатташахсийҳиссақўшг
анолимларнингкичикгуруҳидир.
Элита кўпсонлибўлмайди. Унингнуфузимиқдоромилинингтаъсирибиланбоғлиқэмас. 
Шу 
сабаблиаҳолинингэнгкўпмоддийбойликларниўзлаштирганқисмиэмас, 
балки 
интеллектуал элитагинаҳақиқий элита бўлишимумкин. Айриммутафаккирлар, масалан, 
Рене Генонҳақиқий элита тушунчасинибутунтабиатбилануйғунликдаишкўрувчи, соф 
интеллектуалликвамаънавиятниўзидамужассамлаштирганмаънавийэлитанингшаклланиш
ибилан боғлайди
7
. Умуманолганда, интеллектуал элита элитарбўлмаслигиҳаммумкин. 
Буқарама-қаршиликбозориқтисодиётининг, 
айниқсаунинг 
элита 
ўзигамуносибҳаётнитаъминлашимушкулбўлгандастлабкибосқичлариоқибатидир.
Ўтгандаврадабиётларида 
интеллектуал 
элита 
муаммосинимуҳокамақилишгайўлқўйилмаган. 
Марксиз-ленинизм 
мафкурасиэлиталарназариясинингилмийликказидхусусиятинитўлафошэтган, 
дебҳисобланган. 
Шу 
сабабли 
у 
мазкуратамаданфойдаланмаган. 
Элитанингқабулқилинишииерархиявийликнингқабулқилинишигасабаббўлади. 
Бугунгикундамазкурҳодисанингмақомиваинтеллектуалаҳамиятитанолинган.
Интеллектуал 
элита 
танқидий, 
мустақилфикрлашибилантавсифланади

Эртаривожланишвакаттақобилиятгаэгалик 
эмпирик 
мезон 
бўлибхизматқилади. 
Интеллектуал элита масалалариниўрганишгабаҚишланган коллектив монография 
муаллифлариқайдэтганидек, 
«туғмақобилиятўзҳоличаҳечнарсаниҳалқилмайди. 
Буқобилиятниривожлантиришлозим. 
Бунгафақатмаълумотолиш, 
илмийбилимларваметодологияниўзлаштиришйўлибиланэришилади. 
Шунингдек, 
қулайумумиймаданиймуҳитваиндивидларижтимоийҳаётинингяхшишарт-
шароитлариҳамзарур. 
Ниҳоят, 
омаддебаташодаттусиниолганмуайянҳолатларнингқулайкесишуви керак».
Тадқиқотчилар 
интеллектуал 
элита 
типологиясинитавсифларэканлар, 
баъзан 
«прометейлар» ва «синтетиклар» атамаларигамурожаатэтадилар. Буномлармоҳияти 
интуиция 
даражасидааниқ. 
Прометейлар 
– 
буянгитушунчалар, 
назариялар, 
янгификрлашуслубларинингбунёдкорлари. 
Синтетикларумумлаштирувчихусусиятгаэгакашфиётларқилишгамойилбўладилар. 
Интеллектуал 
7
Қаранг: Генон Р. Кризис современного мира. – М., 1991. – 80-б.


элитагамансубликнингэнгдиққатгасазоворкўрсаткичикашфиётёкитаълимотгастихияли
тарздаунингмуаллифиномиберилишидир.
Интеллектуал элитанингҳаммавакилларига 
улар фаолиятинингбарчадаврларидаюқоридаражадамаҳсулдорликхосдир. Интеллектуал 
элита ўтафаоллигинингиккидаврикўпкузатилади. Биринчидавр 32-36 ёшга, иккинчиси – 
42-46 ёшгатўғрикелади.
Шундайқилиб, 
интеллектуал элита – зиёлиларнинг туғмаэмас, балки функционал 
типи. 
У 
ўззиммасигаюкланганжамиятнингмаънавийва 
интеллектуал 
ривожланишинитаъминлашфункциясибиланбоғлиқ

Мазкурқатламнингўзигахосхусусиятларигажумласигаунингочиқлигиникиритишмумкин. 
Зиёлиларнингайнаниқтидорливакиллари интеллектуал элита сафинитўлдирадилар. 
Зиёлиларнинг 
у 
ёкибувакилини 
интеллектуал 
элитагамансубдебтопишмасаласиниҳалқилишдаайримзарурбелгиларгаишорақилувчимет
одикалармавжуд. Бундайбелгиларсифатидақуйидагилартаклифқилинади: 

муайянолимфанларакадемияси, 
илмиймуассасаларважамиятларгаҳақиқийаъзо, 
мухбираъзоёкифахрийаъзоэтибсайлангани; 
- илмийфаолиятучунмукофотвамедалларгасазоворбўлганлик; 
- махсусбиографикмаълумотномаларваэнциклопедияларгакиритилганлик; 
- илмийнуфузикаттабўлганнашрларнингтаҳрирҳайъатларидаиштирокэтиш; 

олимнингасарларижаҳонилмийҳамжамиятиаъзоларитомониданюксакбаҳоланишиваулард
аниқтибосларолишиндексинингюқорилиги.
Фандаамалқилувчи 
«Матфей 
эффекти»гакўра, 
илмийҳамжамияттомониданэътирофэтилганолимларянгимукофотларгаўзларинингҳалидо
вруққозонмаганҳамкасбларигақарагандаосонроқэришадилар.
Интеллектуал 
элитанингонтопсихологиясиижодийўсишнирағбатлантирувчиомилларнингиккидаражаси
мавжудлигиникўрсатади. 
Биринчидаражашахсийманфаатларваамбицияларгатўластимулларданиборатбўлиб, 
уларнингорасидаўзимкониятларинирўёбгачиқаришэҳтиёжи, 
лидерликкаинтилишмуҳимўринтутади. 
ИккинчидаражаижтимоийаҳамиятгамоликраҚбатлантирувчиомилларбиланбелгиланади. 
Буердаайримфаолиятжабҳаларинингустунлиги, 
умуманжамиятёкиунингайримтузилмалариманфаатлариўзролиниўйнайди. 
Ундаижодкоршахснингаҳамиятигаурғу 
бериш, 
ижоднитарҚибқилишнингҳар 
хил 
имкониятларидан, 
шунингдекмоддийстимуллар: 
грантлар, 
шахсийстипендиялар, 
бюджетданмолиялаштиришданфойдаланилади. Ҳар қандайжамиятўз интеллектуал 
салоҳиятиниўстиришданманфаатдорбўлишилозим.



Download 1,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   40   41   42   43   44   45   46   47   48




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish