1. Fizikaviy usul yordamida nordon gazlarni ajratib olish. Dietanol amin orqali nordon gazlarni tozalash

Rektifikatsiya yordamida gazlarni ajratish.
Ajralib chiqayotgan hamma gazsimon maxsulotlar kompressor yordamida siqilib keyin suv va ammiak bilan sovutgichlarda 4 °С gacha sovutiladi. So'ngra reforming va AVT ustanovkalaridagi tindirish kolonalarida ajralib chiqqan qismi bilan aralashtirib birinchi kolonna deetanizatorga beriladi. Bu kalonnada "quruq" yengil gaz ajralib chiqadi, ikkinchi kolonnada gaz C₅ va yuqori fraksiyalardan ajraladi. Uchinchi kalonnada С₃Н₈ gazi ajralib chiqadi. To'rtinchi kolonnada n-butan va izobutanlar ajraladi.
Yuqori haroratli kreking va kokslash jarayonlarida ajralib chiqadigan gazlarni tarkibida sezilarli darajada CH₄ gazi bo'lganligi sababli birinchi kolonaning ishlash qobiliyati og'irlashadi.
Shu sababli ushbu ustanovkalar qo’shimcha ravishda absorbsion kalonnasi bilan ta’minlanib gazlar birinchi navbatda bu kalonnada metan va etanlardan tozalanadi. Bu absorber, desorber deb ataladigan apparat ikki qismdan iborat bo’lib: tepa qismida gazni yutuvchi absorbent suyuq holda beriladi. Apparatni o’rta qismiga gaz keltiriladi. Pastgi qismi esa isitiladi. Bu qurilmani ASFU deb ataldi.

Dietanolamin orqali (H₂S va CO₂) gazlarini tozalash
jarayonlari.
Tabiiy gazlarni tarkibini (H₂S va CO₂) dan tozalashda dietanolamin (DEA) eritmasidan foydalaniladi va bu quyidagi reaksiya hosil bo`ladi.
R<sub>2</sub>HN+H<sub>2</sub>S [R<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>]HS [R<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>]<sup>+</sup>+HS
R<sub>2</sub>HN+CO<sub>2</sub>+H<sub>2</sub>O R<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>HCO<sub>3</sub> [R<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>]<sup>+</sup>+HCO<sub>3</sub>
R-radikal CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>OH
Bu reaksiya chidamsiz suvda eriydigan kompleks tuzni hosil qiladi.
Dietanolamin nordon gazlarni yutish jarayonida ko`p miqdorda issiqlik ajratib chiqaradi. Bu jarayonda absorber kolonkalarida o`tkaziladi. Reaksiyalar suyuq fazaga absorberni ustki qismida sodir bo`ladi. Absorber ikki xil qalinlikdan iborat. Suyuq halatdagi jarayonda desorbsiya hodisasi ham sodir bo`ladi. Bu desorbsiya reaksiyalar issiqlik yutilishi bilan sodir bo`ladi. Desorbsiya reaksiyasi quyidagidan iborat:
[R₂NH₂]⁺+HS [R₂NH₂]HS R₂HN+H₂S
[R₂NH₂]⁺+HCO₃ [R₂NH₂]HCO₃ R₂HN+CO₂+H₂O
Desorbsiya reaksiyasi bosimni pasayishi va temperaturani oshishi hisobiga hosil bo`ladi.
Sho`rtandagi qazib olinadigan tabiiy gazlar 4000-5500 kPa- bosimda hamda 75 ^oC da uchta bir - biriga parallel holatda trubalarga kelib tushadi. Ular maxsus asboblarda nazorat qilinadi.
Dietanolamin orqali gazlarini tozalashda bosimda (3765-4000) olib boriladi. xomashyo gazlarni 45 ^oC dan yuqori temperaturada dietanolamin orqali
nordon gazlar (H₂S va CO₂) tozalashda absorbentni pastki qismidan o`tkaziladi.