1. Ish jоyi yoritilishini tеkshirish

Jarohatlanish va kasb kasalliklarini o‘rganish usullari
Sanoat korxonalarida baxtsiz xodisalar va ularni keltirib chiqaruvchi xavfli xolatlar
baxtsiz xodisalarning kelib chiqishiga sabab bo‘ladigan omillarni yo‘qotish maqsadida
aniqlanadi. Bu ishlar asosan oqilona usullarni qo‘llash, baxtsiz xodisa va kasb kasalliklarining
kelib chiqishidan xoli bo‘ladigan ish sharoitini tashkil qilish o‘isobiga amalga oshiriladi.
Baxtsiz xodisalar sabablarini aniqlash uchun asosan qo‘yidagi usullardan foydalaniladi.

---

1. Statistika usuli.
Bu usul baxtsiz xodisalarning umumiy statistik xisobga olingan
sanoat jarohatlanishi materiallarini taxlil qilishga asoslangan. Mazkur
usul sanoat
jarohatlanishini taxlil qilish uchun asosiy material bo‘lishdan tashqari, baxtsiz hodisalarni
kamaytirish chora-tadbirlarini ko‘rish uchun amaliy ma’lumot beradi. Bu usul bilan sanoat
jarohatlanishini aniqlovchi chastota koeffitsienti va jaroxatning og‘irligi koeffitsientining
o‘rtacha ko‘rsatkichini olish mumkin.
Baxtsiz xodisalarning takrorlanish koeffitsientini, 1000 ishchi hisobiga, ma’lum vaqt
davomida sanoat korxonasida kelib chiqqan baxtsiz xodisalarning o‘rtacha miqdorini qo‘yidagi
formula orqali aniqlash mumkin.
1000
Т
Р
К


bunda R - ma’lum vaqt ichidagi jarohatlanganlar soni; T - shu vaqt ichida korxonada
ishlagan ishchilar soni.
Baxtsiz xodisaning og‘irlik koeffitsientini, ya’ni har bir jarohatlanishning o‘rtacha
yo‘qotilgan ish kunlari hisobini ko‘rsatuvchi K ni qo‘yidagi formula bilan aniqlash mumkin.
Р
П
К

bunda P-hamma baxtsiz xodisaga uchraganlar tomonidan yo‘qotilgan ish kunlari soni; R-
shu davrda baxtsiz xodisaga uchraganlar soni. SHuni aytib o‘tish kerakki, bu ko‘rsatkich
haqiqiy og‘ir jarohatlanish belgilarini ko‘rsata olmaydi, chunki uning tarkibiga nogironlik va o‘lim
bilan tugagan baxtsiz xodisalar kiritilmagan, ular alohida hisobga olinadi.
Statistika usulini ikkiga bo‘lib karash qabul qilingan: guruh va topografik usullardir.
Guruh usuli.
Statistik usulning tarkibiy qismi hisoblanadi va baxtsiz xodisalarning bir
xil sharoitlarda va ayrim belgilari bilan (masalan vaqti va sodir bo‘lgan joyi, baxtsiz
xodisaning xususiyatini va x..k.) guruh xolida takrorlanishini aniqlash imkoniyatini beradi.