1. Ishlab chiqarish sanitariyasi va mehnat gigienasi Inson mehnat faoliyatining turlari, fiziologik tasiri

9- §. SHAHAR VA SANOAT PUNKITLARINI, SANITARIYASI VA GIGENASI, AXOLI SALOMATLIGI

Reja:

1. Ishlab chiqarish sanitariyasi va mehnat gigienasi

2.Inson mehnat faoliyatining turlari, fiziologik tasiri.

3.Inson mehnat faoliyatiga ta‟sir etuvchi salbiy omillar, ularning turlari, mohiyati va himoyalanish usullari.

4.Texnosfera havosi tarkibidagi ishlab chiqarish changlari va zaharli moddalarning inson organizmiga salbiy ta‟siri, ularga qarshi chora - tadbirlar.

Ishlab chiqarish sanitariyasining asoslari. Mehnat gigienasi – tibbiyot fanining bir kismi bulib, ish sharoitlarining inson sogligiga va ish kobiliyatiga ta’sirini urganadi, shuningdek, mexnat sharoitlarini soglomlashtirish hamda ishlab chikarishni yuksaltirishga yunaltirilgan sanitariya-gigiena, jaroxatlanishni, kasb kasalligini oldini olish va davolash tadbirlarini ishlab chikadi.

Teri – inson tanasining tashki koplamasi bulib, uni turli mexanik shikastlanishlardan saklab, tana xaroratini bir maromda bulishini ta’minlab turadi. Balog‘at yoshidagi kishi 18o-20o C haroratda engil jismoniy mexnat kilganda, sutkasiga urtacha 11340 J issiqlik sarflaydi. Inson uchun ko‘rish, eshitish, nafas olish, sezish, asab sistemalari muxim omillar xisoblanadi. Inson 20 Gs dan 20000 Gs chastotali tebranishgacha bo‘lgan tovush to‘lkinlarini eshita oladi. Quloqning sezish qobilyati ancha yukori bo‘lib, 2000 Gs dan 4000 Gs gacha diapazondagi tovushlarni normal eshitadi. Biroq 8000 Gs dan pastrok va 6000 Gs dan yukorirok chastotada sezish qobilyati bir muncha pasayadi. Xid bilish kabi sezgi organlari bilan kishi xavoning zararli moddalar bilan ifloslanganligini aniqlaydi. Bu xidlar uzoq vaqt ta’sir etishi natijasida odamning sezish kobiliyatini pasaytiradi.

Atrof muxitdagi o‘zgarishlar (issiklik va sovuk, namlik, shovqin, tebranish) odamning fiziologik ruxiy xolatiga ta’sir o‘tkaza boshlaydi. Ishlab chikarish sharoiti yoki xolatini asosan 4 gruppa omillarga ajratish mumkin: 1-gruppa – atrof muxitning sanitariya gigiena xolati. Bularga xavo xarorati, atrof-muxitning tozaligi, yoruglik, tovush va boshkalar kiradi.

2-gruppa – mexnat vositalari: ishlab chikarish uchun foydalaniladigan mashina-mexanizmlar, asbob va moslamalar.

3-gruppa – tashkiliy formalar kiradi. Ular ish rejimi va dam olishga xamda mexnat taksimotiga asoslanadi.

4-gruppa – odamlarning uzaro munosabatlari, ish sharoitlari va mexnat natijasiga bulgan munosabatiga boglik ijtimoiy omillarni uz ichiga oladi.

Tog‘-kon va metallurgiya sanoati korxonalarini ko‘rishda sanitariya va gigienaviy umumiy talablari va zararli moddalardan himoya qilish.