1. Jahonda elektron tijoratni rivojlanish tendensiyalari

Jahonda elektron tijorat rivojlanish tendensiyalari

“Elektron tijorat”ning paydo bo‘lishi muomalaga yangi atamalar, kategoriyalar va tushunchalar kiritilishi bilan bog‘liqdir. Yangi atamalar bu - elektron magazin, elektron vitrina, elektron pullar, elektron to‘lov tizimlari, elektron raqamli imzo va h. k. Bugungi kunda elektron tijoratni “Internet-biznes”, “Internet savdo” kabi asosiy tushunchalarning turlicha ta’riflari ma’lum. Har bir muallif o‘zining kasbiy tayyorgarligi va olgan tajribasiga ko‘ra mazkur tushunchaga aniq ma’no kiritadi. Elektron tijorat tushunchalarining 13 klassifikatsiyasini ko‘rib chiqadigan bo‘lsak birinchi tuchunchani AQSH olimlari A. Summer va Gr. Dunkan1 quyidagicha berishgan: Elektron tijorat – bu subyektlar o‘rtasidagi munosabat elektron tarzda (Internet texnologiyalarni qo‘llagan holda) amalga oshadigan biznes jarayonning ixtiyoriy shaklidir. Bu tushunchaning mohiyatiga ko‘ra olimlar tomonidan ta’rif o‘sha paytdagi internet tarmog‘ini rivojlanish tendensiyalariga mos keladi. 1999-yillarga kelib internet savdo tushunchasi kirib keldi. AQSH olimlari A. Summer va Gr. Dunkan fikricha elektron savdo – biznes tranzaksiyasining butun sikli yoki uning bir qismi elektron tarzda amalga oshadigan tovar yoki xizmatlarni xarid qilish va sotish jarayonidir. Hozirgi kunda raqamli iqtisodiyot rivojlanayotgan davrda elektron tijorat texnologiyalarini rivojlantirishga kirishgan kompaniya va tashkilotlar juda ko‘p. Bular biri Starbucks kompaniyasi bo‘lib bugungi kunda bu kompaniya o‘zini texnologik kompaniya deb biladi. Elektron tijoratda asosiy masalalardan biri Starbucksning qanday qilib raqamli va ijtimoiy tijoratga o‘tayotganidir. Bu borada Starbucks dunyodagi eng yirik qahvaxona tarmog‘idir, uning 23 768ta chakana savdo do‘koni mavjud.2 Ko‘p odamlar Starbucksni mijozlar kirib qahva va boshqa narsalar sotib olib iste’mol qiladigan va yana o‘z ishlari bilan mashg‘ul bo‘lish uchun ketadigan joy deb o‘ylashadi. Aslida esa buning aksi. Starbucks o‘zini raqamli va ijtimoiy kompaniyaga aylantirmoqda. Uzoq vaqt davomida Starbucks o‘zining AQSh va Kanadadagi do‘konlarida bepul Wi-Fi Interneti mavjudligi bilan yoshlarni jalb qilib kelgan. Biroq, so‘nggi paytlarda kompaniya haqiqatan ham texnologiyaga asoslangan kompaniya bo‘lish uchun bir nechta raqamli tashabbuslarni amalga oshirdi. Bu kompaniyani asosiy maqsadi raqamlashtirish va ijtimoiylashtirish hisoblanadi. Biznes faoliyatini va marjani yaxshilash bo‘yicha odatiy choralarga qo‘shimcha ravishda, kompaniya o‘z biznesini yuritish va qo‘llab-quvvatlash uchun kompyuterlashtirilgan tizimlardan foydalanishni ko‘zda tutib elektron tijoratga murojaat qildi. 1 Summer A, Dunkan² Gr. E-COMMERCE. Elektronnaya kommersiya. Marketing: Pyataya volna. M., 1999 2 2016 yil 17 iyul; news.starbucks.com/uploads/documents/AboutUs-Company Timeline-042015.pdf da ko‘rishingiz mumkin. 14 Kompaniya raqamli faoliyatini nazorat qilish uchun bosh boshqaruvchini raqamlashtirish bo‘limiga mas’ul shaxs (Chief Digital Officer) etib tayinladi. Shuningdek, Texnik amalga oshirish va ta’mirlashni yuritish uchun Digital Venture Groupni yaratdi. Starbucks kompaniyasi o‘zining bir nechta elektron tijorat loyihalarini amalga oshirdi. Bularga quyidagilar kiradi: -on-line do‘kon. Starbucks o‘z mahsulotlarining ko‘p qismini onlayn ravishda shop.starbucks.com saytida sotadi. Bular qahva, choy, Starbucks uskunalari va tovarlarini o‘z ichiga oladi. Do‘kon bir necha yillar davomida odatiy xarid qilish vositasi (Mening sumkam deb nomlangan)dan foydalangan holda ishlayotgan edi, ammo 2011-yil avgust oyida kompaniya xaridlarni yanada qulay va oson qilish uchun Web-do‘konni butunlay qayta loyihalashtirdi. Bundan tashqari, mijozlar (shaxs yoki kompaniyalar) standart va maxsus buyumlarni yetkazib berishni rejalashtirishlari mumkin. Mijozlar AQSHning faqat ba’zi do‘konlarida mavjud bo‘lgan noyob va nozik qahvani buyurtma qila olishadi. Va nihoyat, onlayn mijozlar eksklyuziv aksiyalarga ega bo‘ldilar; -E-Gift (elektron sovg‘a) karta dasturi. Mijozlar Starbucksga moslashtirilgan sovg‘a raqamli kartalarini sotib olishlari mumkin (masalan, do‘stingizning tug‘ilgan kuniga sovg‘a kartasi avtomatik ravishda kerakli sanada yetkazib beriladi). To‘lovlarni kredit karta yordamida, PayPal yoki mobil qurilmalar uchun Starbucks ilovasi orqali amalga oshirish mumkin. Sovg‘a kartasi oluvchiga elektron pochta yoki pochta orqali yuboriladi. Qabul qiluvchilar kartani bosmadan chiqarib olishlari va Starbucks ³do‘konlariga xarid uchun borishlari va sovg‘a miqdorini Starbucks kartasiga yoki Starbucks elektron sovg‘a kartasiga o‘tkazishlari mumkin (starbucks.com/card-ga qarang); -sodiqlik dasturi. Aviakompaniyalar va boshqa sotuvchilar singari, kompaniya sodiqlik dasturini taklif etadi (My Starbucks Rewards). “Gold” darajasiga yetganlar qo‘shimcha imtiyozlarga ega bo‘lishadi. Dastur elektron shaklda boshqariladi; -Mobil to‘lovlar. Xaridorlar Starbucks do‘konlarida (transport vositalarida ishlatiladiganlarga o‘xshash) oldindan to‘langan (jamlangan 15 qiymat) kartalar bilan to‘lashlari yoki Starbucks mobil ilovasi yordamida o‘z smartfonlaridan to‘lashlari mumkin. To‘lov “to‘lash uchun teginish”ni tanlash va shtrix-kodni qurilma ekranidagi ro‘yxatdan o‘tkazuvchida ushlab turish orqali amalga oshiriladi. Tizim debet yoki kredit kartaga avtomatik ravishda ulanadi. Tizim faqat kompaniyaga tegishli do‘konlarda ishlaydi (2016). Mobil to‘lov sodiqlik dasturi bilan bog‘liq. 2016-yildagi barcha xaridlarning 25 foizidan ortig‘i mobil to‘lovlar orqali amalga oshirilgan. -ommaviy axborot loyihalari. Starbucks ijtimoiy aloqalar va foydalanuvchilarni jalb qilish va jalb qilishni qo‘llab-quvvatlash uchun Internetga asoslangan tizimlardan foydalanadigan ommaviy axborotning muhimligini tushundi (7-bob). Shunday qilib, u hozirgi va kelajakdagi mijozlarning ehtiyojlari, istaklari va afzalliklariga asoslangan mijozlar bilan munosabatlarni rivojlantirish bo‘yicha bir nechta tashabbuslarni boshladi. Quyida bir nechta misollar keltirilgan. Kompaniya ijtimoiy aloqalar marketingini ommaviy axborot (Samuely 2015) orqali rivojlantirmoqda. -kollektiv intellektdan foydalanish. My Starbucks Idea (mystarbucksidea.force.com) - bu 300 000dan ortiq iste’molchilar va xodimlardan iborat jamiyat yaxshilanish bo‘yicha takliflar bildirishi, takliflarga ovoz berishi, savollar berishi, loyihalar bo‘yicha hamkorlik qilishi va shikoyat va tushkunliklarini bildirishi mumkin bo‘lgan platformadir. Jamiyat o‘zining birinchi yilida kompaniyaning mukofot kartalari haqidagi fikrlar va qog‘oz stakanlarini yo‘q qilishdan tortib, mijozlarga xizmat ko‘rsatishni yaxshilash usullarigacha bo‘lgan 70,000 g‘oyalarni yaratdi. Sayt shuningdek, ishlab chiqilgan g‘oyalar, toifalar bo‘yicha, shuningdek ularning holati (ko‘rib chiqilgan, ko‘rib chiqilayotgan, ish olib borilayotgan va boshlangan) to‘g‘risidagi statistik ma’lumotlarni taqdim etadi. Kompaniya ma’lum g‘oyalarni rag‘batlantirishi mumkin. Masalan, Starbucks, ishlatilgan kofe stakanlarini qayta ishlatish haqidagi eng yaxshi g‘oya uchun 20 ming dollar mukofot puli taklif qildi. Ushbu tashabbus kraudsorsing deb ataladigan jamoaviy idrok texnologiyasiga asoslangan va “Ideas in Action” (“Faoliyatdagi g‘oyalar”) blogi tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi. 16 Ushbu blog blogs.starbucks.com/ blogs / Customer-ga yuborilgan fikrlarni muhokama qiladigan xodimlar tomonidan yozilgan. -Starbucks’ning Facebookdagi faoliyati. Starbucks Facebookda kuchli ommaviy axborot tizimiga ega (face- book.com/Starbucks/). 36 milliondan ortiq “Like”lar yig‘a olgan. (2017-yil fevral oyiga). Kompaniya videolar, blog xabarlari, fotosuratlar, reklama aksiyalari, diqqatga sazovor mahsulotlar va maxsus bitimlarni sahifalarida namoyish etadi. Facebookdagi Starbucksni yoqtirgan millionlab odamlar kompaniyaning eng mashhur fan-sahifalariga ega ekanligini tasdiqlashadi (joriy statistikani (fanpagelist.com va facebook.com/Starbucks/da ko‘ring) Starbucks eng yaxshi onlayn marketingni taklif etadi. Starbucks o‘zining Facebookdagi sahifasida tarkibiy qism, savollar yoki yangilanishlarga oid turli xil ma’lumotlarni joylashtiradi, shuningdek, kompaniya o‘zining Facebook sahifasida tanlovlar, tadbirlar, yangi mahsulotlarni reklama qiladi. -Starbucksning Linkedin va Google+ dagi faoliyati. Starbucks Linkedin saytida 767 000dan ortiq followerlariga ega profil mavjud (2017 yil fevral). U kompaniya haqida tijorat ma’lumotlarini taqdim etadi, boshqaruv lavozimlarida yangi ishchilar ro‘yxatini va boshqa mavjud ish o‘rinlarni reklama qiladi. Starbucks Google+ tarmog‘ida ham faol. U kompaniya haqida tijorat ma’lumotlarini taqdim etadi, xodimlarning profillarini ko‘rsatadi va mavjud ish joylarini reklama qiladi. E’ibor bering, Starbucks doimiy ravishda ijtimoiy tarmoqlarda reklamalarning foydasini tahlil qiladi. -Twitterdagi Starbucksning faoliyati. 2017-yil fevral oyida Starbucksning Twitterda (twitter.com/starbucks) 11,9 milliondan ortiq followerlari bor edi (@starbucks-ni kuzatib boring). Har doim kompaniyada biron bir yangilanish yoki aksiya bo‘lsa, kompaniya tvitni (masalan, chegirmali ichimliklar) joylashtiradi. 2013-yil oktyabr oyiga kelib, Starbucks Twitterda birinchi o‘rinni egallagan chakana sotuvchisi bo‘ldi. 2013-yil noyabr oyida Starbucks do‘stlari yoki followerlaridan biriga kofe yozgan 100 000 mijozlarga 5 dollarlik sovg‘a sertifikatini topshirdi (blissxo.com/free-stufF/ deals/cash-back-and-rebates/free-5oostarbucks-gift-card). 17 -Starbucksning raqamli tarmog‘i (Starbucks Digital Network). Mijozlar Starbucksda bo‘lganda, ularda Wi-Fidan ko‘proq narsa mavjud - ular Starbucks Digital Networga barcha asosiy mobil qurilmalardan, jumladan planshet va smartfonlardan kirish huquqiga ega bo‘ladilar. Yahoo! bilan hamkorlik qilayotgan bu tarmoqda yangiliklar, o‘yin-kulgu, biznes, sog‘liqni saqlash va hattoki mahalliy axborot kanallari kabi bepul onlayn kontentlar mavjud. 2014 yilda Starbucks o‘z mijozlariga Wi-Fi va tarmoq tezligini tezlashtirib berish uchun Google Wi-Fi tarmog‘iga o‘tdi. -global faoliyat. Jahon miqyosidagi kompaniya bo‘lgan Starbucks o‘zining ko‘plab mamlakatlarga yo‘naltirilgan loyihalari bilan tanilgan. Masalan, 2015-yil dekabr oyida kompaniya Tmallda (Alibaba kompaniyasi) Xitoy uchun elektron tijoratni ishga tushirdi. Elektron tijoratni rivojlanish tendensiyalarini yuqorida keltirilganlardan kelib chiqqan holda quyidagicha taqsimlash mumkin: 1. Global kompyuter tarmog‘ini yani internet tarmoq’ini rivojlanishi. 2. Texnologik kompaniyalarni rivojlanishi. 3. Mobil platformalarni rivojlanishi. 4. Bulutli hisoblash texnologiyalarini rivojlanishi. Bu tendensiyalar elektron tijorat tizimlarini yangi texnologiyalarga asoslangan holda tashkil qilish imkoniyatini beradi. Bu tendensiyalarning rivojlanishi raqamli texnologiyalarni elektron tijoratda tutgan o‘rni va ahamiyatiga uzviy bog‘liqdir.
Butun dunyoda raqamlashtirish tendensiyasi rivojlanmoqda. Bu rivojlanish asosida bizga yangi qarashlar va tushunchalar kirib keldi. Raqamli texnologiyalarning asosiy xususiyatlari mavjud bo‘lib, ular quydagilardan iborat: raqamli signallarni uzatish, saqlash va qayta ishlashning yuqori sifati, tezligi va ishonchliligi (aniqlik, bexatolik, xavfsizlik, tasvirning yuqori sifati); moslashuvchanlik – raqamli texnologiyalar ishlaydigan ma’lumotlar doirasining kengligi (matnlar, raqamlar, foto, audio, video materiallar); signalni (ma’lumotni) sifatini yo‘qotmasdan cheksiz ko‘p marotaba o‘qib olish imkoniyati (masalan, Internetdagi sahifani o‘qish); tarmoq ichidagi signallarni uzatishning nol (minimal) xarajatlari; foydalanishning qulayligi, interfeyslarning do‘stonaligi, moslashuvchan va qulayligi, iste’molchilar uchun ko‘plab xizmatlarning rivojlanishi (masalan, turli xil ekran formatlari, tasvirning tiniqligi, rasm o‘lchamlari va boshqalar); turli xil tizimlarning birga ishlash imkoniyatlari, chunki raqamli texnologiyalarda qurilmalar o‘rtasida axborot almashinuvda standartlashtirilgan protokollar qo‘llaniladi. Bu esa moslashuvchan ko‘p darajali integratsiyalashgan tizimlarni yaratishga imkon beradi. Raqamli texnologiyalarning noyobligi va potensial foydalanuvchilar uchun ularning eng muhim afzalliklari shundaki, ular: -arxivda yoki bulutda saqlanishi mumkin bo‘lgan zarur ma’lumotlarga deyarli darhol kirishni ta’minlaydi; -ma’lumotni turli mezonlar bo‘yicha izlash imkoniyatini yaratadi (sana va vaqt, harakatlanuvchi obyektlarning mavjudligi, voqea raqami va boshqalar bo‘yicha); -bir vaqtning o‘zida ko‘plab foydalanuvchilarga joriy va saqlab qo‘yilgan ma’lumotlarga kirishni ta’minlaydi. Shubhasiz, raqamli texnologiyalarning keng tarqalishiga ijobiy ta’sir qiluvchi omil raqamli qurilmalarning funksional imkoniyatlari kengayib borishi bilan ular narxlarining tez pasayib borishi hisoblanadi. 19 Raqamli qurilmalarga yillar davomida xizmat ko‘rsatmasdan ishlatish mumkinligi ham muhimdir. Biznes sohasida va odamlar hayotida raqamli qurilmalarning xilma-xilligi va soni muttasil ravishda o‘sib bormoqda: notebooklar, planshet kompyuterlar va smartfonlar safiga raqamli televizorlar, videokameralar, fitness bilakuzuklari, aqlli soatlar, turli xil taqiladigan qurilmalar va datchiklar, shu jumladan ko‘chma qurilmalar va datchiklar, meditsina qurilmalari va datchiklari, avtomobil navigatsiya tizimlari va boshqalarni ham qo‘shish mumkin. Allaqachon odatiy bo‘lib qolgan bankomatlar qatoriga ichimlik va sneklar (yengil gazaklar) sotadigan vending (vend – savdo qilish (avtomatlar yordamida) apparatlari, qahva va choy tayyorlaydigan, kserokopiya va fotosuratlarni tayyorlaydigan, to‘lovlarni qabul qiladigan va hokazolarga mo‘ljallangan turli xil avtomatlar qo‘shildi. Raqamli qurilmalar va raqamli texnologiyalar tufayli, 24/7 rejimida, ko‘pincha sutkada turli xil ma’lumotlarni ishlab chiqarish, saqlash va uzatish qobiliyatiga ega bo‘lgan jismoniy obyektlar sonining keskin o‘sishi kuzatilmoqda. Mohiyati jihatidan mobillik va Big Data (katta ma’lumotlar) davri kelmoqda. Tarixan, raqamli texnologiyalarning kirib kelishi va raqamli transformatsiya 90-yillarning o‘rtalaridan – musiqa, rasmlar va videolar olamidan boshlangan. 2009- yildan so‘ng, narsalar Interneti paydo bo‘ldi, 21-asrning ikkinchi o‘n yilligi esa raqamli televidenie va raqamli marketingni rivojlantirish bilan bog‘liq bo‘lib, keyinchalik raqamli transformatsiya sanoat (4.0 industriyasi)da boshlanib, sog‘liqni saqlash, ta’lim, chakana savdo, uy-joy kommunal xo‘jaligi va boshqa sohalarga kirib keldi. Raqamli texnologiyalarning salohiyati 2004-2007-yillarda, raqamli iqtisodiyot va jamiyat rivojiga katta ta’sir ko‘rsatgan asosiy xizmatlar va mahsulotlar yaratilganda aniq namoyon bo‘ldi. 2004-yilda aloqa va axborot almashinuvi kanali sifatida Facebook ijtimoiy tarmog‘i paydo bo‘ldi. 2005 yilda video materiallarni yuklash va ko‘rish mumkin bo‘lgan YouTube kanali bozorga chiqdi. 2006 yilda Amazon Web Services (AIVS) e’lon qilindi, bu onlayn kompaniyalar yaratish 20 jarayonini soddalashtirdi va arzonlashtirdi. 2007 yilda Apple kompaniyasining iPhone va Google kompaniyasining Android operatsion tizimi sotuvga chiqdi. iPhone smartfonlari bozorni tom ma’noda “portlatib yubordi”, bu esa iste’molchilar uchun ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni osonlashtirib, mobil ilova bozorini rivojlantirishga yo‘l ochib berdi. Rossiyada raqamli texnologiyalar iste’molchilarga xizmat ko‘rsatish sohalariga faol kirib bormoqda va ularni o‘zgartirmoqda. Avvalam bor, bu iste’molchilar xulq-atvorining o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘lgan banklar, telekommunikatsiya sohasi, chakana savdo bo‘lib, biz ularni quyida batafsil ko‘rib chiqamiz. Raqamli transformatsiya marketingni rivojlantirish, hamkorlar va iste’molchilar bilan aloqalarni o‘rnatish uchun yangi imkoniyatlar ochib beradi, mahsulotni sotish, xizmat ko‘rsatish va qo‘llab-quvvatlashni, uskunalarning ishlashi to‘g‘risida ma’lumot to‘plashni, ma’lumot almashishni tashkil qilishni, biznes jarayonlarini avtomatlashtirishni va biznesni boshqarish sohasidagi ko‘pgina boshqa funksiyalarni yangicha tarzda tashkil qilishga imkoniyat yaratadi. Ammo, shu bilan birga, bu ko‘plab muammolar va tahdidlarni keltirib chiqaradi: juda katta ma’lumotlari massivi bilan nima qilish kerak? Ushbu ma’lumotlar massividan kerakli bilimlarni qanday ajratib olish mumkin? Ishlab chiqarish va boshqa tizimlarning xavfsizligini qanday ta’minlash mumkin? Kimga va qanday ma’lumotlardan foydalanishga ruxsat berilishi kerak? Kompaniyaning raqamli madaniyati qanday shakllantiriladi? Raqamli platformalar va ekotizimlarni qanday boshqarish kerak? Inson va mashina intellekti o‘rtasidagi chegara qayerdan o‘tadi? Va boshqa muammolar va tahdidlar. Ushbu sohadagi ko‘plab qarorlar va yechimlar siyosiy ahamiyatga ega bo‘lishi kutilmoqda. Mutaxassislar raqamli iqtisodiyot yangi mahsulotlarni ishlab chiqish va ishlab chiqarish siklini ancha qisqarishiga, murakkab mahsulotlarning raqamli modellarini shakllantirish va ularning virtual sinovlarini o‘tkazish zaruratiga, axborot kognitivistikasi (bilish nazariyasi, kognitiv psixologiya, noverbal kommunikatsiya va sun’iy 21 intellekt nazariyasini birlashtiruvchi fanlararo ilmiy yo‘nalish) asosida inson-mashina interfeyslarini rivojlantirishga olib kelishi to‘g‘risida gapadilar. Shuningdek o‘z mahsulotlarini ishlab chiqarishda zavod sozlamalarini qo‘llovchi foydalanuvchilardan, shu jumladan “uy fabrikalari” sharoitidan tortib to individual istemolchilarga individual mahsulotlar yetkazib beruvchi kompaniyalargacha farqlanishi mumkin bo‘lgan “xizmatga yo‘naltirilgan loyihalash”ni rivojlantirish g‘oyasi bildirilmoqda.

Ammo, aftidan, “biz barchamiz o‘zimiz oz-moz tasavvur qiladigan imkoniyat va zaifliklarga duch kelmoqdamiz” deb aytgan Joshua Kuper Ramo fikriga qo‘shilimiz lozim. Haqiqiy va virtual dunyolar birlashadi, odam bir vaqtning o‘zida haqiqiy va virtual dunyoda yashaydi, ularning qanday aralashganini ko‘radi va bu dunyoning yangi idrokini talab qiladi, bu yerda oldingi tajriba kam foyda keltiradi, bu yerda sezgi va intuitsiya muhim hisoblanadi. “Yettinchi sezgi. Bashorat qilish belgisi ostida: raqamli asrdagi o‘zgarishlar qanday bashorat qilinadi va boshqariladi” deb nomlangan falsafiy kitobda R.J. Kuperning ta’kidlashicha, raqamli iqtisodiyot yoki tarmoq kommunikatsiyalari iqtisodiyoti “iqtisodiyot va jamiyatning barcha jabhalariga ta’sir etadigan” yangi mohiyatning shakllanishiga olib keladi. Raqamli iqtisodiyot endi shakllanish jarayonida bo‘lganligi sababli, tadqiqotlar va biznes amaliyotlari raqamli (digital) texnologiyalar nima ekanligini va biznesni raqamlashtirish (digitalization) nima degan yagona tushunchaning vujudga kelmaganligi tabiiy xoldir. Ba’zilar digital va E-commerse atamalarini ayniyatlashtirishadi, internetga bog‘liq bo‘lgan tarmoqlar va bozorlar to‘g‘risida gapirishadi, boshqalar esa raqamli texnologiyalarni bulutli xizmatlar yoki Big Data texnologiyalari bilan ishlash texnologiyalari deb qarashadi. Ammo bularning hammasi iqtisodiyot va biznesning o‘zgarishi kontekstida hodisaning mohiyatini ochib bermaydigan xususiy holatlardir. Raqamli texnologiyalarning biznesga nisbatan qo‘llanilganda 22 o‘ziga xos xususiyati biznes muammolarini birgalikda hal qilish uchun tashkilotning jismoniy va raqamli resurslarini birlashtirish hisoblanadi, bu yangi biznes modellarining shakllanishiga olib keladi, iste’molchilar uchun yangi qadriyatlarni yaratishga imkon beradi, raqobat strategiyalarini o‘zgartiradi va natijada biznesning raqobatdoshligini oshiradi. Shunga muvofiq, raqamli iqtisodiyotni ishlab chiqarish va iste’mol sohasidagi jismoniy va raqamli obyektlarning iqtisodiyot va jamiyatdagi integratsiyasiga asoslangan iqtisodiyot rivojlanishining yangi bosqichi sifatida ta’riflash mumkin. Ushbu integratsiya tarmoq aloqalarini, yuqori tezlikda ulanishni kengayishiga olib keladi. Yuroqida keltirilganlardan kelib chiqqan holda elektron tijoratni raqamli texnologiyalarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Elektron tijoratni rivojlanishi, sohalarga kirib borishi va undan samarali foydalanish raqamli texnologiyalar orqali amalga oshiriladi.