1-ma’ruza leksikologiya, uning ob’ekti, turlari, vazifalari. O‘zbek tili lug‘at tarkibining ma’no jihatidan tavsifi reja: Leksikologiya, uning obyekti, vazifalari

O‘rganish obyektining hajmiga

ko‘ra ikki turga bo‘linadi:

1. Umumiy leksikologiya

dunyodagi barcha tillarning lug‘at trkibini tekshiradi.

2. Xususiy leksikologiya

ma’lum bir tilning lug‘at tarkibini o‘rganadi va lug‘at

tarkibini

qay holatda

o‘rganishiga qarab ikki turga bo‘linadi:

1) tavsifiy leksikologiya

ma’lum bir tilning lug‘at tarkibini

statik (turg‘un)

holatda, ya’ni uning tarixiy taraqqiyoti bilan bog‘lanmagan holatda o‘rganadi. Bu

yana

sinxronik

(yun.

sin

– “birga”,

chronos

– “vaqt” degani)

leksikologiya

deb

ham ataladi.

2) tarixiy leksikologiya

ma’lum bir tilning lug‘at tarkibini

dinamik (harakatli)

holatda, ya’ni uning tarixiy taraqqiyoti bilan bog‘langan holatda o‘rganadi. Bu esa

diaxronik

(yun.

dia

– “orqali”,

chronos

– “vaqt” degani)

leksikologiya

deb ham

ataladi.

Leksikologiya quyidagi

vazifalarni

bajaradi:

1. Tilning lug‘at tarkibini ma’no jihatidan tavsiflaydi.

2. Lug‘at tarkibidagi so‘zlarni kelib chiqishi jihatidan tavsiflaydi.

3. Tilning lug‘at tarkibini ijtimoiy guruhlar qo‘llashi jihatidan tavsiflaydi.

4. Tilning lug‘at tarkibini faolligi yoki nofaolligi jihatidan tavsiflaydi.

5. Tilning lug‘at tarkibini hissiy-ta’siriy bo‘yoqdorligi jihatidan tavsiflaydi.

6. Tilning lug‘at tarkibidagi ajralmas birikmalar – frazeologik birikmalarni ma’no

va tarkib jihatdan tavsiflaydi.

Quyida ana shu vazifalarni batafsil ko‘rib chiqamiz.

---