1-ma'ruza: Logistika tizimida zahiralarni boshqarish

Ekspozitsiya zonasi tovarlarni namoyish qilish uchun alohida segmentlarga bo'linadi (javonlar, konsollar, barlar). Tovarlarning alohida assortiment guruhlarini namoyish qilish uchun segmentlar ajratilgan.
Kutish va dam olish zonasi xaridorlarning albomlari, kataloglari va ro'yxatlari bilan mustaqil ishlashi, shuningdek, tovarlarni tanlab olgandan keyin ularning dam olishi uchun mo'ljallangan.
Yo'lak zonasi tovar namunalarini zalga o'tkazish va boshqa omborxonalarga kirish uchun ishlatiladi. Ish zinapoyalari uchun ajratilgan joy minimal, lekin shu bilan birga yuk ko'tarish-transport mashinalari, mexanizmlari va boshqa uskunalarning harakatlanishi uchun normal sharoitlarni ta'minlashi kerak.
Omborning asosiy xususiyatlari:
 ombor hajmi - bir vaqtning o'zida omborga joylashtirilishi mumkin bo'lgan mahsulotlar miqdorini tavsiflaydi;
 omborning foydali maydoni - to'g'ridan-to'g'ri saqlanadigan mahsulotlar egallagan maydon;
 ish joylarining maydoni - ombor ishchilarining ish joylarini jihozlash uchun ajratilgan omborxonalardagi maydon;
 qabul qilish va yig'ish zonalarining maydoni - qabul qilish va jihozlash joylarida 1 m2 maydonga mo'ljallangan dizayn yuklarining yig'ilgan ko'rsatkichlari asosida hisoblanadi;
 yuk tashish ekspeditsiyasi maydoni - yuk tashish partiyalarini tugatish uchun ishlatiladi.

1-reja. Moddiy vositalar zaxiralari tushunchalari

Moddiy vositalar zaxiralari tushunchasi logistikadagi muammolardan hisoblanadi, tabiatdan olingan xomashyo tayyor buyum sifatida oxirgi iste’molchiga qadar yetib borguncha u ko’chiriladi, boshqa moddiy vositalar bilan birlashadi, hamda ishlab chiqarish yuzasidan ishlanadi.
Moddiy vositalarni o’tkazish yo’llarining zanjirlari bo’yicha harakatlanib, xomashyo (keyinchalik yarim tayyor mahsulot va tayyor mahsulot) ma’lum davrlarda ushlab qolinib u yoki bu ishlab chiqarish yoki logistik jarayonlarga kirish uchun navbati bilan saqlab turiladi.
Umum tarzdagi ifodalanish quyidagilardan iborat: moddiy vositalar zaxiralari – bu ishlab chiqarish va muomalaning har xil bosqichlaridagi ishlab chiqarish texnika sohasidagi mahsulotlar, xalq iste’moli buyumlari va boshqa tovarlar bo’lib, shaxsiy yoki ishlab chiqarish iste’moli bo’yicha jarayonlarga kirishi uchun turgan navbatdagi mahsulotlardir.
Agar ishtirokchilar zanjirini boshlang’ich xomashyoni xalq iste’moli buyumiga aylantirish ta’minlanib va bu buyumlarning siljishiga erishilsa, u holda jarayon yagona mexaniq konveyer singari ishlab, kutish davri amalda nolga teng bo’lardi. Biroq haqiqiy hayotda bunday bo’lmaydi.
Zaxiralarni barpo etish hamma vaqt xarajatlar bilan bog’liq.
Zaxiralarni barpo etish va ularni saqlab turish bilan bog’liq bo’lgan asosiy xarajatlarni sanab o’taylik:
-to’xtatilgan moliya vositalari;
-maxsus uskunalar bilan jihozlangan binolarni saqlab turish uchun xarajatlari;
-maxsus xodimlarning mehnatiga to’lanadigan ish haqi;
-doimiy ravishda isrofgarchilik, o’g’irlanish yuzasidan bo’ladigan xavf-xatarlar.
Zaxiralarning mavjudligi bu xarajatlardir. Shu bilan birgalikda zaxiralarning bo’lmasligi ham xarajatlar bo’lib, turli xilda ifodalanadigan zararlardir. Zaxiralarning bo’lmasligi bilan bog’liq bo’lgan asosiy zararlarga quyidagilarni kiritish mumkin:
-ishlab chiqarishning to’xtaganligi sababli bo’ladigan zararlar;
-talab qilingan paytda tovarning omborda bo’lmasligi sababli vujudga keladigan zararlar;
-kichik to’plamdagi tovarlarning ancha yuqori qiymatda sotib olish yuzasidan vujudga kelgan zararlar.
Zaxiralarni sanab turish ma’lum darajadagi xarajatlar bilan bog’liq bo’lganligiga qaramasdan, tadbirkorlar ularni barpo etishga majburdirlar, chunki zaxiralarning bo’lmasligi foydaning ko’proq qismini yo’qotishga olib keladi.

Начало формы