1-мавзу: фойдали қазилма конларини очиқ усулда қазиб олиш усуллари ва технологияси. Очиқ усулда қазиб олишнинг қулайликлари ва камчиликлари



Download 2,71 Mb.
bet17/22
Sana06.07.2022
Hajmi2,71 Mb.
#743283
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22
Қазиб-ташувчи машиналар. Бу машиналар казиб олинган тог жинсини иктисодий жихдтдан самарали булган масофагача ташийди. Бунга мисол килиб гилдиракли юклагичларни, сидиргич ва бульдозерларни келтириш мумкин.


9.1. Расм. Казиб юкловчи машиналар схемалари.
а - тугри куракли; б - кайтма куракли; в - драглайн; г - грейфер; д - занжирли куп ковшли экскаватор; е - роторли экскаватор; ж - гилдиракли скрепер; з - бульдозер; и - шнекли бургуловчи машина;

Тог кон ва транспорт машиналари комплектида экскавацияловчи машиналар технологик окимда асосий уринни эгаллайди. Бу машиналарнинг унумдорлиги тог жинсларини казиб олишга кандай тайёрланганлигига ва транспорт хизматининг кандай курсатилишига боглик булади.


Транспорт хизмати курсатиш деганда - транспорт коммуникациялари барпо этиш ва транспорт воситаларининг ритмик тарзда етказилиб турилиши тушунилади. Экскавацияловчи машиналар унумдорлигигига казиш жойи параметрлари ва ишлаш технологиялари алохида таъсир курсатади.
Tof жинсларини механик куракли экскаваторлар билан казиб олиш.
Механик куракли казиб-юкловчи экскаваторлар карьерларда кенг кулланилади. Улар конструкцияларининг тузилиши - узлуксиз ишловчи казиб-юкловчи машиналар ишлай олмаган иклим шароитларида хам ишлаш имконини беради. Улар асосан зич тог жинсларини юмшатмасдан, кояли ва ярим кояли тог жинсларини олдиндан юмшатиб казиб олишга мулжалланган.
Чумич, стрела ва рукоят - механик куракли экскаваторнинг ишчи органи хисобланади.
Бу экскаваторлар билан зич тог жинсларини экскавациялаш жараёнида чумичнинг кескир тишлари билан тог жинси катлами киркилади. Тулдирилган чумич билан экскаватор бушатиш жойига бурилади ва ковшни бушатиб, ишчи орган яна казиш жойига кайтади. Портлатиб юмшатилган уюмларни юклашда эса, чумич уюмга ботирилади.
Чумичлаш радиуси R4 -чумичлаш жараёнида экскаваторнинг айланиш укидан кесувчи тишигача булган горизонтал масофа.
Чумичлаш баландлиги Нч - чумичлаш жараёнидан экскавтор турган горизонтдан кесувчи тишгача булган вертикал масофа.
Юклаш (разгрузка) радиуси Rp - юклаш жараёнида экскаваторнинг айланиш укидан ковш укигача булган горизонтал маосфа.
Юклаш (разгрузка) баландлиги Нр - экскаватор турган горизонтдан ковшгача (очик турган холатида) булган вертикал масофа.






9.6 - Расм. Механик куракли экскаваторларнинг параметрлари ва казиб олиш
технологияси.

Рукоятни силжитиш принципига караб механик куракли экскаваторлар канатли ва гидравлик силжитувчи экскаваторларга булинади.


Ишлатилиш сферасига караб механик куракли экскаваторлар икки турга булинади:

  1. карьерларда ишловчи экскаваторлар;

  2. очиш ишлари учун мулжалланган экскаваторлар.

Карьерда ишловчи экскаваторлар - тог жинсларини казиб олиш ва уларни транспорт воситаларига юклашга мулжалланган.
Очиш ишларига мулжалланган экскаваторлар эса, казиб олинган тог жинсларини ишланган (фойдали казилма казиб олинган) бушликларга ташлаб ишлайди.
Бир чумичли механик куракли экскаваторлар асосан Россия, АКШ, Франция, Германия ва Япония давлатларида ишлаб чикарилади.
Tof жинсларини бульдозерлар билан казиб олиш.
Карьерларда - кон казиш ишларида бульдозерлар асосан фойдали казилмалар устини коплаб ётган тог жинсларини олиб ташлаб, очиш ишларини бажаришда, рекультивация ва ёрдамчи ишлар (катламни казиб олиш олдидан тозалаш, казиш жойини текислаш ва йулларни тукилган тог жинсларидан ва корлардан тозалаш) ни бажаришда кулланилади.
Очиш ва казиб олиш ишлари хажми унча катта булмаган ва агдармагача ташиш масофаси 80-100 м дан ошмаган курилиш материаллари карьерларида купинча бульдозерлардан фойдаланилади. Карьерларда очиш ишларида ва агдармаларда ишлаш учун куввати катта булган гусеницали тугри агдармали бульдозерлар кулланилади.


9.9 Расм. Бульдозер-юмшатгичнинг умумий куриниши.



Тог жинсларини бульдозерлар билан казиб олиш технологиясида - горизонтал ёки кия (30° гача) участкаларда катламлар кетма-кет киркиб олинади. Бунда бульдозер агдармасининг тулишини таъминловчи уртача

узунлик 8-16 м га тенг булади. Кия майдонларда казиб олиш ишлари бажарилганида бульдозер огирлигининг бир кисми тог жинсларини кесишга ва силжитишга ишлатилади. Агдарманинг тог жинсига ботиши - бульдозернинг гидросистемаси ёрдамида амалга оширилади. Агдарма олдидаги бушлик тупрок билан тулганидан кейин - бульдозер агдармасини казиш жойи сатхигача кутаради ва тула ковшни керакли жойгача ташиб боради. Ташиш пайтида тупрок ёки тог жинсларининг йуколишини камайтириш учун агдарма ёпгичлар билан ёпилиши хам мумкин.
Зичлиги катта булган жинсларда казиш ишлари олиб борилганида - бульдозерлар юмшатгичлар билан биргаликда ишлайди ёки бульдозерларнинг узлари олдиндан юмшатиш учун бир нечта тишлар билан жихозланади. Бу технология курилиш материаллари карьерларида охактошларни казиб олишда кулланилади. Юмшатилган тог жинслари бульдозер ёрдамида бункергача ташилади ва у бункердан конвейрга тушади ёки гилдиракли транспорт воситаларига юкланиб ташиб кетилади. Тог жинсларини бульдозерлар билан ташишда рухсат этилган киялик - 6° гача. Тог жинсини ташиш пайтида тукилган тог жинсларидан тозалаб назорат килиш ишлари асосий технологик транспорт тезлигидан кам булмаган тезликка эга булган гилдиракли булдозерлар ёрдамида амалга оширилади ва бунда асосий технологик транспорт унумдорлигини камайтирмайди.
Бульдозерларнинг агдармалардаги ишлари шундан иборатки - улар автотранспорт билан ташиб келинган тог жинсларини агдармаларга жойлаштирадилар. Тог жинсларини казиб олувчи булдозернинг мехнат унумдорлиги - унинг кувватига, агдармаси улчамларига, ташиб бориш масофасига хамда казиб олинаётган тог жинсларининг хусусиятларига билан боглик булади. Ишчи циклдаги амаллар - юпка катламни киркиб олиш ва уни агдарма олдида туплаш, юкни ташиб бориш ва буш кайтиш.
Tof жинсларини чумичли юклагичлар билан казиб олиш.
Бир чумичли юклагичлар асосан карьерларда казиб олиш ва юклаш, казиб-ташиш хамда ёрдамчи транспорт воситаси сифатида ишлатилади. Казиб-юкловчи ускуналар купинча автомобиль транспорти билан ишловчи карьерларда кулланилади. Казиб-ташувчи техникалар эса, курилиш материаллари карьерларида казилган массани казиш жойидан майдалаб- сараловчи фабрика бункеригача ташиб бориш учун кулланилади.
Худди шунингдек юкловчи транспорт воситалари ёрдамчи воситалар сифатида кулланилиб, казиш жойларини тозалашда, йулларни кордан тозалашда ва бошка ишларда фойдаланиш мумкин. Юклагичларнинг асосий

устунлиги - улар юритгичининг автономлигидир. Шунинг учун хам улардан конларни узлаштириш пайтида ва узок муддатга мулжалланган карьерларда куллаб юкори самарадорликка эришиш мумкин.

9.10. Расм. Юклагичнинг ишлаш жараёни.




Юклагичлар билан ишлаганда казиш жойининг баландлиги 8 м. дан 15 м. гача булади. Казиш жойи кенглиги чекланмайди. Юклагичнинг унумдорлиги - унинг чумичи хажми, казиб олиш технологияси, ташиб бориш масофаси билан боглик булиб, худди экскаваторлардаги богланишлар каби аникланади.

Юклагичлар чумичларининг хажми 0,5 м3 дан 20-23 м3 гача булиб, гусеницали ва гилдиракли куринишда ишлаб чикарилади. Гилдиракли юклагичлар - автоюклагичлар деб аталади. Юмшок ва портлатилган тог жинсларида юклагичлар билан ишлаш технологияси шундан иборатки, бунда юклагичнинг чумичи казиш жойининг куйи кисмига киритилади ва гидравлик система билан кутарилиб тулгазилади ва шу вактнинг узида горизонтал текисликда бурилади. Чумичнинг казиш жойига булган босими юклагичнинг юритиш механизми хисобига амалга оширилади. Чумич тулгач юклагич казиш жойидан чикади, чумични бушатиш баландлигигача кутаради ва тунтариб транспорт воситасига ёки бункерга бушатади.


9.12. Расм. Юклагичнинг ишлаш принципи.

Юклагичлар билан казиб олиш пайтида циклнинг давомийлиги (техника фанлари доктори К.Н.Трубецкий тавсиясига кура): Чумич хажми: 2қ3 м3 булганида 50-60 с; 4қ6 м3 булганида 54-56 с; 7,5қ12,5 м3 булганида 57-62 с; 5қ20 м3 булганида 66-70 с ни ташкил этади. қазиб-юклаш ишлари олиб борилганида юклагичнинг фойдаланиш коэффициенти RH = 0,8 ни ташкил этади.



Download 2,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish