1. Metallorganik birikmalarning kimyoviy xossalari. Kross-birikish reaksiyalari. Qo'shimcha reaksiyalar

2.Kross-birikish reaksiyalari. Qo'shimcha reaksiyalar.

Kross-birikish reaksiyalari – bu turli organik birikmalarida bo’lgan uglerod atomlarini o’zaro yangi C-C bog’i hosil bo’lishi bilan boradigan kimyoviy reaksiyalardir. Bunday reaksiyalarga A.Suzuki (1979 y), Dj.K.Stille (1977 y), Sonogashira (1975 y), R.Xek (1968 y) va boshqalar kiradi.

• 
  Sonogashira reaksiyasi:
  R-X + H-C C-R´ R-C C-R´ + HX,
  
  Katalizator sifatida ((C6H5)3P)2PdCl2, CuJ va (C2H5)3N lar ishlatiladi.
  
  b) Dj.K.Stille reaksiyasi:
  
  R-Sn(R)3 +R´-X R-R´ + X-Sn(R)3
  
  Katalizator sifatida Pd ninig turli komplekslari ishlatiladi.
  

c) A.Suzuki reaksiyasi:

R1-BY2 +R2-X R1-R2 +BY2X

Bu reaksiyada ham katalizator sifatida Pd ninig turli komplekslari va asoslar ishlatiladi.

d) R.Xek reaksiyasi:

CH2=CHR1 + (Ar)R2-X (Ar)R2-CH2=CHR1 (trans) +H-X

Bundan tashqari juda ko’plab kross-birikish reaksiyalari mavjud.

Ushbu reaksiyalar uchun 2010 yilda Richard Xek (AQSh), Eyiti Nagisi (Negishi) va Akira Suzikilar (Yaponiya) Nobel mukofotiga sazovor bo’lganlar.

3.Metallorganik birikmalar (MOB) asosida organik moddalar sintezi.

• 
  Iotsich reativini sintezi:
  H-C C-H +2CH3MgI IMg-C C-MgI +2CH4
  
  Erituvchi sifatida DEE ishlatiladi.
  
  Agar erituvchi sifatida TGF ishlatilsa bitta vodorod atomi almashadi:
  
  H-C= C-H +CH3MgI H-C= C-MgI +CH4
  
  b) Malon kislotasini sintezi:
  
  XMg-CH2-MgX + CO2 XMgOOC-CH2-COOMgX
  
  HOOC-CH2-COOH + 2MgX2
  
  c) Izobutilen sintezi:
  
  XMg-CH2-MgX+H3C-CO-CH3 XMg-CH2-COMgX(CH3)2
  
  (CH3)C=CH2 + XMg-O-MgX