1. Muskullarning qisqarishi Muskullarning tuzilishi va

parta raqamiga moslash zarur. Bo‘yi eng past bola 110 sm., novchasi 179-180sm.

---

bo‘ladi. Barcha o‘quvchilar 7 ta bo‘y guruhiga bo‘linadi. Parta raqamlari ham 6 dan
12 gacha A.F.Listov bolani bo‘yiga qarab parta nomerini aniqlash uchun quyidagi
formulan tavsiya qiladi, ya’ni bola buyining oldingi raqami o‘nligidan 5 ni ayirsa, shu
bola o‘tiradigan partaning nomeri kelib chiqadi. Masalan, bolaning buyi 148 sm., 14
dan 5 ni ayirib tashlaymiz, unda 9 qoladi. Demak, 148 sm. bo‘yli bola 9 nomerli
partada o‘tirishi kerak. Xozirgi vaqtda ko‘p maktablarda yangi nomerli partalar
ko‘llaniladi. Bular A, B, V, G, D deb belgilanadi. Xar bir partaning suyanchig‘ida shu
partada o‘tirishi mumkin bo‘lgan bolaning bo‘yi, parta nomeri yoki rangli shartli belgi
ko‘yilgan bo‘ladi. Jumladan, A raqamli parta rangli belgisi sariq, B-qizil, V-ko‘k, G-
yashil va D-oq rang bo‘ladi. Sinf partalari, stol, stullarni akslanish koeffitsenti 35%
dan 50% gacha bo‘lgan ranglarda bo‘yash tavsiya etiladi. Parta, stol, stullar och kul
rang, och yashil yoki boshqa ochroq rangga bo‘yash tavsiya etiladi. Sinf partalari 3
qator qilib, pastlari oldinga, balandlari orqaga qo‘yiladi. Parta qatorlari orasidagi
masofa 70-75 sm., ichki devor bilan parta qatori orasidagi masofa 60 sm., oxirgi parta
bilan devor orasidagi masofa 50 sm., oxirgi parta bilan doska orasidagi masofa 7-8 m.
qilib joylashtiriladi. O‘quvchilarni partaga o‘tkazishda bo‘yidan tashqari sog‘lig‘i,
ko‘rish, va eshitish organlarining xususiyatlari ham e’tiborga olinadi. Yaqindan
ko‘radigan bola, garchi bo‘yi baland bo‘lsa ham oldingi partaga o‘tkazilishi kerak.
Sinf
doskasining yuzasi silliq
, yaltiramaydigan bo‘lishi kerak. Uning o‘lchami sinf
satxiga bog‘liq bo‘lib, uzunligi 175 sm. dan 300-350 sm. gacha, eni 110-120 sm.
bo‘lishi kerak. Boshlang‘ich sinflarda sinf doskasi pol sathidan 85 sm, yuqori
sinflarda 90 sm. baland o‘rnatiladi. Doska jigar rang, tuk yashil rangga bo‘yaladi.
Doskada bo‘r, latta qo‘yish uchun tarnovcha bo‘lishi kerak. Doska yaxshi yoritilishi
uchun tepasiga lyuminessentlampa o‘rnatiladi. O‘qituvchining ish stoli va stuli
birinchi parta yoki o‘rtadagi parta oldiga ko‘yiladi.
Ta’lim-tarbiyaning, mehnat ta’limining samarali bo‘lishida sinf xonalari va
laboratoriyalarning jihozlanishi muhim ahamiyatga ega. Maktab mebellari bolalarning
bo‘yi, yoshi va tana proporsiyalari, fiziologik xususiyatlariga mos bo‘lishi kerak. Sinf
xonasining asosiy mebeli parta. Partalarni o‘quvchilarga moslab tanlash, ularni