1. Nam to’yingan bug’, quruq to’yingan bug’, o’ta qizigan bug’

8. Bug’ turbinasidagi isroflar
Bug’ turbinasida ishlab bo’lgan bug’ning tekshirilayotgan chiqish tezligidagi isroflardan tashqari foydali ishni kamaytiradigan isroflar ham bo’ladi. Bunday isroflar ichki va tashqi isroflarga bo’linadi. Ichki isroflar turbinaning bug’ oqib o’tadigan qismida vujudga keladi va foydalaniladigan issiqlik pasayishini kamaytiradi. Ular jumlasiga quyidagilar kiradi: 1) Soplolarda va turbinaning ish qanotlarida bug’ oqimchasining devorlarga ishqalanishi, uyurmalanishi va xokazolar tufayli kinetik energiyaning isrof bo’lishi. 2) Ish qanotlari bilan turbina korpusi orasidagi bug’ning sizib chiqishi tufayli bo’ladigan isroflar; 3) bug’ning namligi tufayli kondensatsion turbinalarning oxirgi bosqichlarida sodir bo’ladigan isroflar. Suyuqlik zarralari qanotlarining devorlariga urilib, rotorning aylanishini sokinlashtiradi va qanotlarda olinadigan ishni kamaytiradi. Tashqi isroflar jumlasiga quyidagilar kiradi: 1) turbina korpusi bilan undan chiqib turadigan ish valining chekkalari orasidagi zararlar orqali bug’ning sizib chiqishidan isroflar. 2) Mexanikaviy isroflar, bular turbinaning tayanch va tirak podshipniklarida ishqalanishni yengishga energiyaning sarflanishini, boshqarish sistemasini harakatga keltirish uchun energiyaning sarflanishi va boshqalar.


9. Ichki yonuv dvigatellari
Ichki yonuv dvigatellari avtomobillarda, samolyotlarda, tanklarda. traktorlarda, motorli qayiqlar va boshqalarda o ‘rnatiladi. T o krt taktli benzinda ishlaydigan dvigatelni ko‘rib chiqamiz: ichki
yonuv dvigatelining asosiy qismi — yoqilg‘i yonishini hosil qiluvchi bir va bir nechta silindr hisoblanadi. Silindrning ichida esa porshen harakatlanadi. Porshen metall sterjen bilan ta’minlangan b o lib , u porshenni shatun bilan bog‘lashga hizmat qiladi. Shatun esa o ‘z navbatida porshen orqali tirsakli valga harakatni berishga xizmat qiladi. Silindrning yuqori qismida ikkita yopiq klapanlari bo ‘lib, biri yoqilg‘ini purkashga xizmat qilsa, ikkinchisi ishlatib bo‘lgan gazlarni chiqarib yuborishga xizmat qiladi. Klapanlar po‘latli sterjenlar harakati tufayli ochiladi. Klapanlardan tashqari silindrning yuqori qismida svecha joylashgan. U aralashma elektr uchquni yordamida yonishiga xizmat qiladi. Benzinli ichki yonuv dvigatellarida yonuvchi aralashma hosil qiluvchi asosiy qismi karbyurator hisoblanadi. Dvigatelning ish bajarishi 4 ta taktdan iboratdir.
I takt — so‘rish. So‘ruvchi klapan ochilib, porshen pastga qarab harakatlanishi davomida yonuvchi aralashma karbyuratordan silindrga o'tadi.
II takt — siqilish. So‘ruvchi klapan yopilishi bilan porshenning yuqoriga xarakatlanishi tufayli aralashma siqiladi.
III takt — yonish. Porshen eng yuqori holatga o ‘tganda aralashmasvecha orqali beriladigan elektr uchquni yordamida yoqiladi. Shuning hisobiga bosim ko‘tarilganligi tufayli kuch porshenni yana pastga itaradi. Bu harakat tirsakli valga beriladi, shuning natijasida ish bajariladi. Ish bajarilishi hisobiga yoqilg‘i mahsulotlari soviydi va pasayib bosim atmosfera bosimigacha yetib keladi.
IV takt — chiqarib yuborish. Chiqarib yuboruvchi klapan ochilib ishlatib bo‘lingan gazlartashqi muhitga glushitel orqali chiqarib yuboriladi. Yuqorida keltirilgan taktlardan uchinchisi ishchi takt hisoblanadi.